با فرار مالیاتی چه بر سر کشور می‌آید؟

به گزارش تلنگر؛ یکی از مهم‌ترین محورهای مورد بحث اتکای دولت بر دریافت مالیات است. اما نکته مهمی که وجود دارد فرارهای مالیاتی است که به یک امر طبیعی تبدیل شده است. وقتی طبق قوانینی نحوه پرداخت مالیات از سوی دولت مطرح می‌شود، هستند افراد و یا نهادهایی که به نوعی درصدد دور زدن این قوانین بر می‌آیند و از پرداخت مالیات فرار می‌کنند.

اما سوال این است که با فرار مالیاتی چه بر سر اقتصاد کشور می‌آید و آن‌زمان که دولت تصمیم به سرمایه‌گذاری در زمینه‌های مختلف را دارد وقتی به واسطه فرار مالیاتی با کمبود بودجه روبه‌رو می‌شود باید چه کند؟ بسیاری از افراد فرار مالیاتی را رفتار غیراخلاقی می‌دانند که می‌تواند اقتصاد کشور را با چالش‌های جدی روبه‌رو کند. از طرفی دیگر برخی از صاحبان مشاغل بزرگ و کوچک پرداخت مالیات را دشوار می‌دانند و آن را مانعی برای سود‌آوری می‌بینند.

آلبرت بغزیان، استاد دانشگاه و کارشناس مسائل اقتصادی دور زدن قوانین پرداخت مالیاتی را عملی غیراخلاقی می‌داند و در این‌باره به «ابتکار» می‌گوید: فرار مالیاتی در واقع پرداخت نکردن مالیات و کتمان کردن درآمدی است که مشمول مالیات است بنابراین وقتی یک‌سری از افراد مالیات را پرداخت می‌کنند، در تامین هزینه‌های دولت شریک می‌شوند و در مقابل افرادی که از پرداخت آن سر باز می‌کنند، در این شرایط بی‌احترامی به حقوق دیگران می‌شود. اگر خود مالیات مورد بحث و انتقاد قرار بگیرد باید بگویم که راه تامین درآمد دولت همین مالیات است که با مشارکت مردمی همراه خواهد بود، پس نمی‌توان آن را نادیده گرفت. البته در کشور ما عادت بر این است که بودجه را بر پایه پول نفت و گاز ببندند و از آن طرف تلاش مالیاتی کم شده است اما برعکس ما اکثر کشورها منابع مالی خود را بر پایه مالیات و عوارض تامین می‌کنند.

با توجه به بحث‌های که اخیرا برای رهایی از وابستگی به درآمدهای نفتی مطرح شده مسلما چیزی که دولت باید بر آن تکیه کند درآمدهای مالیاتی است. در چنین شرایطی اگر فرار مالیاتی صورت بگیرد که نوعی رفتار نامشروع و غیرقانونی است تاثیری زیادی را بر جامعه و اقتصاد می‌گذارد. از طرفی دیگر فردی که نمی‌خواهد طبق قانون مالیات را پرداخت کند، درآمدهایش را پنهان کرده و به عنوان مثال با پرداخت رشوه در بطن جامعه فسادسازی می‌کند. باتوجه به این مسائل علاوه ‌بر موارد ذکر شده همان‌طور که گفتم پیامدهای منفی را برای اقتصاد ما به همراه خواهد داشت.

وی درخصوص راهکارهایی برای جلوگیری از فرار مالیاتی می‌گوید: جلوگیری از فرار مالیاتی بسیار راحت است. یکی از آن راه‌ها شناسایی افرادی که با وجود درآمد مالیات نمی‌پردازند است. خود سازمان مالیاتی اگر دسترسی به حساب‌های بانکی افراد را داشته باشد می‌تواند به‌راحتی افرادی که کد مالیاتی ندارند را شناسایی کند. این راه با وجود اهمیت بالا هیچ موقع مورد توجه قرار نگرفت. یکی دیگر از راهکارها برای جلوگیری از فرار مالیاتی این است که سیستم‌های مالیاتی همکاری نکنند. ما به راحتی می‌توانیم فرار مالیاتی را متوقف کنیم و باید بگویم در این زمینه زیاد کار شده است.

بغزیان با بیان اینکه بنگاه‌ها باید طبق تعهدی که دارند مالیات را در اختیار دولت قرار بدهند، می‌گوید: مسئله‌ای وجود دارد که باعث تعجب می‌شود. بسیاری بر بنگاه‌های کوچک و مالیاتی که باید بدهند تاکید زیادی دارند و آن را دور از انصاف می‌دانند. بنگاهی که سودآور باشد پس یک تعهد مشخصی برای پرداخت مالیات دارد و اگر بگوید میزان مالیات بالا است از نظر من یک بهانه است. زمانی‌که بنگاه‌ها سود می‌دهند می‌گویند مالیات زیاد است و زمانی‌ هم که کالایی ندارند، بازار را نمی‌شناسند، به نوعی خودشان زیان‌ده هستند و به خوبی مدیریت نمی‌شوند، باز هم می‌گویند که مالیات بالا است.

در این شکی نیست که برخی از این بنگاه‌ها زیان دارند و شرایط بسیار پیچیده‌ای پیش ‌روی‌شان هست اما این به معنا بالا بودن نرخ مالیات نیست. اگر نگاه منطقی داشته باشیم متوجه می‌شویم که مالیات زمانی دریافت می‌شود که بنگاه‌ها دارای درآمد هستند. من معتقدم اینگونه افراد به دلیل غیرحرفه‌ای اداره شدن‌شان، در نظر نگرفتن تهدیدها و فرصت‌ها و ضعف‌های موجود شروع به فعالیت می‌کنند و در نتیجه به بن‌بست می‌خورند و بعد از آن مدعی می‌شوند که در زمان رکود مشکل نرخ مالیات است.

وی می‌افزاید: شرایطی را در نظر بگیریم که مالیات را صفر کنیم بازهم این افراد نمی‌توانند اوضاع‌شان را کنترل کنند. به عنوان مثال جریان مناطق آزاد را به خاطر بیاوریم. بنگاه‌هایی که از مالیات شکایت داشتند، می‌توانستند به این مناطق بروند و فعالیت‌شان را بدون پرداخت مالیات شروع کنند. در آن زمان هم با توجه به تمام مسائل باز هم ما شاهد شکوفایی نبودیم. من معتقدم این‌ها بهانه مناسبی برای زمانی است که می‌خواهند عیب و ضعفی را بپوشانند. در آن زمان راحت‌ترین راه این است که به سراغ مالیات بروند و از بالا بودن آن شکایت داشته باشند. مسئله دیگر هم که با بیان آن می‌خواهند ضعف‌ها را نادیده بگیرند این است که مدعی می‌شوند هزینه مالی بسیار بالا است پس درنتیجه برای ما مشکل‌ساز می‌شود. به نظر من دو بهانه‌ای که به آن اشاره کردم تنها برای زمانی استفاده می‌شود که می‌خواهند مشکلات را سرپوش بگذارند، چون هر بنگاهی باید طبق قوانین مالیات درآمد خود را به دولت پرداخت کند.