آلودگی شیرهای پاستوریزه چقدر جدی است؟
همین گفته جنجالی این کارشناس در یک برنامه با اجرای عبدالله روا مجری سلام صبح بخیر که خود سابقه اظهارات جنجالی در مورد علی دایی تا سردار آزمون دارد، کافی بود که بسرعت فضای شبکه های اجتماعی را نگرانی در بربگیرد و مردمی که این روزها به دلیل التهابات ذهنی متعدد حال و روز خوشی ندارند، با شنیدن این اظهارات بر نگرانی ها و تشویش ذهنی اشان افزوده شد.
به گزارش تجارت امروز؛ همه چیز از برنامه صبح تلویزیونی شروع شد که در آن کارشناس مدعو که از اعضای انجمن بهداشت و ایمنی مواد غذایی ایران ، یک انجمن غیر دولتی است، از وجود میزان فوق استاندارد سم آفلاتوکسین در شیرهای موجود در بازار مصرف گفت که به زعم وی امری روزمره و عادی شده است.
همین گفته جنجالی این کارشناس در یک برنامه با اجرای عبدالله روا مجری سلام صبح بخیر که خود سابقه اظهارات جنجالی در مورد علی دایی تا سردار آزمون دارد، کافی بود که بسرعت فضای شبکه های اجتماعی را نگرانی در بربگیرد و مردمی که این روزها به دلیل التهابات ذهنی متعدد حال و روز خوشی ندارند، با شنیدن این اظهارات بر نگرانی ها و تشویش ذهنی اشان افزوده شد.
به طوری که روز یکشبنه بر آن شد که نماینده صنایع شیر و مواد لبنی کشور در اتاق بازرگانی از مقدمات شکایت از صداوسیما و این کارشناس گفت. متعاقب آن نیز کمیسیون کشاورزی مجلس به درخواست یک نماینده و تایید و تذکر رییس مجلس در بعدازظهر یکشنبه تشکیل جلسه داد که تاکنون گزارشی از نتیجه آن منتشر نشده است.
«پرسش» لازم دید مجموعه گزارش های مربوط به این تحولات را در قالب بسته ای که در ادامه می آید برای آگاهی خوانندگان منتشر کند.
آلودگی شیرهای پاستوریزه چقدر جدی است؟
اظهارات یک کارشناس حوزه بهداشت در برنامه تلویزیونی مبنی بر آلوده بودن مواد لبنی به خصوص شیرهای پاستوریزه، با واکنش وزارت بهداشت همراه شد.
موضوع آلوده بودن مواد لبنی به خصوص شیرهای پاستوریزه به سم «آفلاتوکسین»، با واکنش‌های متفاوتی در فضای مجازی همراه بوده است و در این بین، وزارت بهداشت نیز به این ماجرا ورود کرده و از نحوه اطلاع رسانی در برنامه تلویزیونی گلایه کرده است.
بازرس انجمن بهداشت و ایمنی مواد غذایی ایران، مدعی شده است شیرهای پاستوریزه‌ای که از سوپرمارکت‌ها تهیه می‌شود، آلوده به سم آفلاتوکسین هستند که می‌تواند منجر به بروز سرطان کبد شود.
ادعای چنین موضوع مهمی که در ارتباط مستقیم با سلامت مردم است، از ابعاد مختلف می‌تواند مورد توجه قرار گیرد و در این بین، نقش رسانه ملی به عنوان پر مخاطب ترین رسانه کشور که میلیون‌ها بیننده دارد، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. اینکه چرا باید موضوعی در یک برنامه تلویزیونی مطرح شود و سپس پیرامون آن موضع گیری نمود. آیا بهتر نیست، چنین موضوعاتی قبل از رسانه‌ای شدن، به نوعی حل و فصل شود و نتیجه موضوع اطلاع رسانی گردد.
بازرس انجمن بهداشت و ایمنی مواد غذایی ایران در این برنامه زنده تلویزیونی، به آماری استناد کرده است که نتیجه پژوهش تعدادی از اساتید دانشگاهی بوده است.
طبق آنچه او اعلام کرده است؛ ۳۳ درصد نمونه‌های شیر پاستوریزه آلوده به سم آفلاتوکسین بوده‌اند.
اینکه رسانه ملی هر از چند گاهی با چنین برنامه‌هایی که اغلب به صورت زنده روی آنتن می‌رود، افکار عمومی را تحت الشعاع قرار می‌دهد، حرف تازه ای نیست. اما، نکته قابل توجه اهمیت برخی موضوعات است که در ارتباط مستقیم با سلامت مردم قرار دارد.
ایرج حریرچی معاون کل وزارت بهداشت، با بیان اینکه حتی در کشورهای اروپایی که سختگیرانه ترین کدکس ها را دارند هم آفلاتوکسین در لبنیات وجود دارد، گفت: باید توجه داشت میانگین این سم حدود ۵۰ تا ۶۰ نانو گرم در لیتر در تمام شیرهای کشور است. اگر مقیاس، کدکس اروپا باشد، خود عدد تقریباً بالا است چون عدد کدکس اروپا ۵۰ نانوگرم در لیتر است. اگر کدکس ایران باشد حدود ۱۰۰ است که قابل قبول و اگر کدکس آمریکا باشد که میزان آن ۵۰۰ نانوگرم است، با این معیار، تقریباً تمام نمونه‌ها قابل قبول هستند.
وی افزود: بررسی ۵۰ مطالعه در ایران در چند سال اخیر نشان می‌دهد در طی ۱۰ سال گذشته میزان این سم در شیر رو به کاهش است. اگرچه هنوز با میزانی که با محصولات کشورهای اروپایی است، قابل مقایسه نیست و حداقل ۳۰ تا ۴۰ نانو گرم در لیتر بیشتر است.
حریرچی با بیان اینکه با توجه به ارزیابی خطر باید به قضاوت این موضوع نشست، گفت: همین امروز هم میزان مصرف شیر در جامعه ما پایین است و مصرف شیر در مقایسه با کشورهای اروپایی شاید یک چهارم باشد و به مردم توصیه می‌کنیم که مصرف شیر را از سبد غذایی خود حذف نکنند و نکته دیگر اینکه خطر جدی این ماده با دوز ۳.۵ میلی گرم به ازای وزن مصرف کننده دیده شده که بسیار بعید است به این میزان از دوز در بدن فرد برسد.
وی تصریح کرد: سرطان کبد اولیه در ایران عمدتاً ناشی از سیروز هپاتیت مزمن است و سرطان ناشی از آفلاتوکسین نادر است. حتی ابتلاء به سرطان اولیه کبد هم در ایران در سالهای اخیر رو به کاهش است.
در همین حال، کیانوش جهانپور سخنگوی سازمان غذا و دارو، نسبت به طرح چنین موضوعاتی در رسانه ملی واکنش نشان داد و گفت: آفلاتوکسین موضوعی است که سال‌ها محل تمرکز و توجه سازمان بهداشت جهانی و فائو و بالطبع نظام سلامت و نهادهای نظارتی کشور است و موضوع جدیدی نیست که انگار یک کشف جدید باشد و در یک برنامه زنده تلویزیونی افکار عمومی را با آن بمباران کنند، گویی بلایی یک شبه آن هم بر سر مردم ایران نازل شده است.
وی افزود: موضوع آفلاتوکسین در مواد غذایی موضوعی جهانی است که حداقل چهار دهه نقل محافل علمی و فنی است و بررسی روند آن در ایران نشان می‌دهد در همه سالهای اخیر میزان آفلاتوکسین در مواد غذایی از جمله لبنیات و خشکبار روند کاهشی داشته است. متأسفانه هر از گاهی افرادی بدون اشاره به مقدمه و موخره، مطالبی را مطرح می‌کنند که نه تنها کمکی به ارتقای سلامت و سواد سلامت جامعه نمی‌کند بلکه به تشویش اذهان عمومی می‌انجامد.
واکنش فعالان صنایع لبنی به ادعای وجود افلاتوکسین در شیر
فعالان صنعت لبنیات کشور ادعای وجود میزان غیرمجاز افلاتوکسین در شیر ایران را رد می‌کنند. آنها علیه اظهارات غیرکارشناسی در صدا و سیما، اعلام جرم کرده و مستندات‌شان را به مراجع قضایی ارائه خواهند داد.
عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران گفت: «تمام ادعاها درباره سم افلاتوکسین، هجمه‌ای است که از طریق صدا و سیما به صنعت لبنیات کشور وارد می‌شود و بسیاری نیز در فضای مجازی روی آن موج‌سواری می‌کنند.»
«علی شریعتی» به ایرنا خبر داد: «روز (یکشنبه) ساعت ۲ در جلسه کمیسیون کشاورزی مجلس با حضور همه دست‌اندرکاران این کار که شامل سازمان غذا و دارو، انجمن صنایع لبنی، نمایندگان وزرات بهداشت می‌شود، این ادعا بررسی می‌شود. بعد از آن انجمن صنایع لبنی بیانیه‌اش را رسانه‌ای می‌کند.»
شریعتی تاکید کرد: «این ادعا بسیار واهی است و موجب نگرانی شده است. با تاوجه به تشویش اذهان عمومی و این خبر که باعث خسارات بسیاری در صنعت لبنیات، چه در حوزه سلامت و چه در حوزه اقتصادی می‌شود، علیه این برنامه و کارشناس آن اعلام جرم شده که از طریق تمام ردیف های حقوقی به مراجع قضایی می‌رسد.»
این فعال اقتصادی درباره میزان افلاتوکسین در شیر توضیح می‌دهد: «در دولت یازدهم و در دوره حسن قاضی‌زاده هاشمی وزیر سابق بهداشت، یکی از دستاوردها، کنترل بسیار شدید افلاتوکسین در لبنیات بود. به همین دلیل اکنون بر اساس استاندارد کدکس (استاندارد بین المللی در حوزه لبنیات) میزان افلاتوکسین در شیر ایران از حد استانداردهای بین‌المللی نیز بسیار پایین‌تر است و جای هیچ نگرانی نیست.»
اظهارات غیرکارشناسی در برنامه‌های صداوسیما درباره مواد غذایی، شکایت بسیاری از فعالان اقتصادی را به دنبال داشته است.
علی شریعتی در این‌باره تاکید می‌کند: «لطفا حتما بنویسید که صدا و سیما بر خلاف اینکه با پول بیت‌المال اداره می‌شود و باید برای مردم کار کند، اخبار آن موجی از ناامیدی و یاس را بین مردم می‌آورد.»
این عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران ادامه می‌دهد: «صنعت ما بعد از وجود قرص در کیک بسیار آسیب دید که این مساله عوامل خارجی داشت. ولی اکنون صدا و سیما خودزنی می‌کند، مردم به آن استناد می‌کنند و در شبکه های اجتماعی موج سنگین ایجاد می‌شود.»
شریعتی در پایان درباره بیانیه‌ای که امروز عصر منتشر می‌شود، می‌گوید: «محورهای بیانیه گزارش‌هایی از آزمایش‌های دقیق است که این ادعا را رد می‌کند.»
توزیع شیرهای آلوده در نشست کمیسیون کشاورزی بررسی می‌شود
سخنگوی کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی از بررسی توزیع شیرهای آلوده به قارچ "آفلاتوکسین" در نشست بعدازظهر یکشنبه کمیسیون با حضور نمایندگان وزارت جهاد کشاورزی، سازمان غذا و دارو و سازمان دامپزشکی خبر داد.
علی ابراهیمی روز یکشنبه درخصوص بررسی شیرهای آلوده به قارچ افلاتوکسین گفت: ظهر امروز کمیسیون کشاورزی، آب، منابع طبیعی و محیط زیست مجلس شورای اسلامی درباره توزیع شیرهای آلوده به قارچ افلاتوکسین نشستی را برگزار می‌کند.
سخنگوی کمیسیون کشاورزی، آب، منابع طبیعی و محیط زیست مجلس شورای اسلامی، ادامه داد: نمایندگانی از وزارت جهاد کشاورزی، سازمان غذا و دارو و سازمان دامپزشکی به منظور برسی ابعاد شیرهای آلوده به کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی دعوت شده‌اند.
بر این اساس، در نشست علنی صبح یکشنبه مجلس شورای اسلامی حسینعلی حاجی دلیگانی درخصوص اعلام بداهه توزیع شیرهای آلوده به قارچ آفلاتوکسین توسط یکی از مجریان صدا و سیما و پیگیری صحت این موضوع تذکر شفاهی داد و علی لاریجانی رییس مجلس شورای اسلامی کمیسیون کشاورزی را مامور به بررسی و ارائه گزارش در این باره کرد.
رییس سازمان غذا و دارو:مردم بدون نگرانی شیر و لبنیات مصرف کنند
رییس سازمان غذا و دارو با بیان اینکه میزان آلودگی در شیر و لبنیات بسیار ناچیز است، گفت: توصیه اکید ما این است که مردم به تبلیغات سوء توجه نداشته باشند و مصرف شیر را متوقف نکنند.
محمدرضا شانه ساز درمورد آلودگی شیر و لبنیات اظهار کرد: یکی از معضلات اساسی کشور پایین بودن سرانه مصرف شیر و لبنیات است و بخش اعظمی از مردم جامعه ما در معرض آسیب کمبود کلسیم هستند.
وی افزود: اینکه با ارائه اعداد و ارقامی گفته می شود میزان آفلاتوکسین در لبنیات و شیر بالا است، درست نیست و فکر می کنیم که اطلاعات رجوع شده بیشتر براساس کار دانشگاهی بوده و مراکز معتبر و رسمی که کار آزمایشگاهی را انجام می‌دهند به هیچ عنوان این اطلاعات را تائید نمی‌کنند.
رئیس سازمان غذا و دارو با تاکید براینکه اطلاعات ارائه شده درمورد میزان آفلاتوکسین لبنیات بطور قطع غلط است، گفت: با توجه به پایین بودن سرانه مصرف شیر در کشور که به کمتر از یک لیوان در روز می رسد نمی توان خطر قطعی ناشی از کمبود مصرف لبنیات که همان پوکی استخوان است را با القای این اطلاعات غلط به یک خطر احتمالی تحت عنوان بالا بودن آفلاتوکسین معاوضه کرد.
وی تصریح کرد: از حدود هفت سال پیش محصولات لبنی به صورت مرتب از این بعد پایش می‌شوند. آمار اداره کل غذا کمتر از 3.5 درصد آلودگی را نشان می‌دهد در حالیکه بسیاری از کشورهای همسایه و کشورهای دیگر میزان آلودگی بسیار بالاتر است.
ابتلا به سرطان در ایران بالاتر از نرم جهانی نیست
شانه ساز با تاکید بر اینکه ابتلا به سرطان در ایران بالاتر از نرم جهانی نیست، عنوان کرد: این میزان نسبت به کشورهای اطراف بسیار پایین‌تر نیز هست. از دست اندرکاران حوزه سلامت، رسانه و کارشناسان می خواهیم با دقت عمل و وسواس بیشتری اطلاعاتی را به مردم منتقل کرده و از بیان نسنجیده مطالب و آمار و اطلاعات غیرمستند که باعث می‌شود مردم را نگران کند، خودداری کنند.
وی با بیان اینکه اکنون میزان مصرف شیر در کشور یک پنجم استاندارد است، گفت: بدون شک در صنعت غذا و کارخانجات لبنی با حضور مسئولان فنی، آزمایشگاه های مجهز و نظارت مستمر سازمان غذاو دارو نگرانی به مراتب کمتر از مراکز سنتی است که لبنیات در آنها عرضه می‌شود.
معاون وزیر بهداشت با بیان اینکه میزان آلودگی شیر طی سال های گذشته روند نزولی داشته است، افزود: 3.5 درصد در واقع میزان قابل اعتنایی نیست و نباید از این بابت نگران بود، توصیه اکید ما این است که مردم به این تبلیغات سوء توجه نداشته باشند و مصرف شیر را متوقف نکنند.
وی خاطرنشان کرد: به مردم اطمینان کامل می دهیم که شیر و انواع لبنیات پاستوریزه را که تحت کنترل وزارت بهداشت است را بدون نگرانی مصرف کنند.
صنعت غذای کشور مورد هجمه قرار گرفته است
شانه ساز با بیان اینکه صنعت غذای کشور مورد هجمه قرار گرفته، عنوان کرد: به نظر می‌رسد بعد از قضیه کیک ها و دستکاری هایی که صورت گرفته بود الان صنعت لبنیات ما به عنوان یک صنعت بسیار موفق که نقش خوبی در صادرات غیرنفتی دارد و در منطقه شناخته شده است، مورد هجمه قرار گرفته، این صنایع موفق ما اکنون در هدف حمله تبلیغات است و نباید با دشمن همصدایی کرده و در آسیاب دشمن آب بریزیم.
آفلاتوکسین (Aflatoxin) یا سم قارچی طبیعی قادر است انسان را از طریق مواد غذایی آلوده مانند تخم مرغ، شیر و محصولات لبنی آلوده کند و می‌توانند سرطان زا باشند.
طی روزهای اخیر طرح ادعاهای در مورد دوز بالای سم آفلاتوکسین در مواد غذایی و لبنی مطرح و سبب نگرانی های در جامعه شده است.
ایرج حریرچی معاون کل وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی امروز (یکشنبه) در مورد این ادعا گفت: اینکه لبنیات حاوی آفلاتوکسین باشد اجتناب ناپذیر است و همیشه و همه جا موجود بوده و هست و قاعدتا آفلاتوکسین در شیر غیر پاستوریزه به دلیل عدم کنترل بیشتر است.
همچنین کیانوش جهانپور سخنگوی سازمان غذا و دارو روز گذشته(شنبه) در ارتباط با طرح ادعایی مبنی بر وجود سم آفلاتوکسین در عمده‌ی مواد لبنی در کشور تصریح کرد: وجود سم آفلاتوکسین در لبنیات و خشکبار موضوعی قدیمی است و در سالهای اخیر رو به کاهش است و میزان این سم در لبنیات بسته بندی از فله به مراتب کمتر است.
آفلاتوکسین چیست؟
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز گفت: بیش از ۱۴ نوع آفلاتوکسین درطبیعت وجود دارد و از مهمترین آنها می‌توان به B۱ , B۲ , G۱ , G۲ اشاره کرد که بیشتر در محصولاتی مانند غلات و خشکبار(آجیل ) دیده می‌شود.
دکتر سیما جعفری راد روز یکشنبه در گفت و گویی بیان کرد: آفلاتوکسین در نان‌های کپک‌دار وجود دارد و بسیاری از دام‌ها با این نان‌ها تغذیه می‌شوند که در بدن دام متابولیزه شده که با خوردن نوع B۱ آن را به فرمت دیگر یعنی M۱ تبدیل و دام آن را مانند سموم دیگر که می‌توانند وارد شیر شوند، در شیر خود ترشح می‌کند.
وی افزود: بنابراین اثرات خطرناک در شیر وجود دارد هر چند در شیرهای پاستوریزه به دلیل فرآیند پاستوریزاسیون به مقدار کمی کاهش می‌یابد اما وجود دارد و از قبل نیز بوده و برای کاهش آن اقدامات زیادی انجام شده است چون مهمترین عارضه آن سرطان است.
جعفری راد ادامه داد: دامی که غذای آلوده مصرف نکند شیر آن محتوای آفلاتوکسینی ندارد چون سمی است که از کپک تولید می‌شود.
دانشیار گروه تغذیه دانشکده پیراپزشکی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپوراهواز گفت: بسیاری ازترکیبات مانند آجیل کهنه و در بسیاری از مواقع با ظاهرخوب، می تواند حاوی آفلاتوکسین باشد؛ هدف از صحبت‌های بنده تایید یا رد هیچ موردی نیست اما صنایع به صورت کلی از نظر بهداشت مواد غذایی باید مورد نظارت بیشتری باشند.
وی ادامه داد: دلیلی ندارد که هجمه بالایی به شیر و لبنیات وارد کرده و مردم را دچار ترس و وحشت کنیم چون در این هجمه اثرات مفید مصرف شیر را از بین می‌بریم و ضرر بزرگی به کارخانه‌ها وارد خواهد شد.
جعفری راد اضافه کرد: در یکی از مقالات چاپ شده در اکتبر ۲۰۱۹ در یک ژورنال علمی، بر اساس استاندارد ایران، میزان غلظت سم آفلاتوکسین M۱ در ۹ درصد از شیر و ۱۰ درصد کل فرآورده‌های لبنی بیشتر از سطح استاندارد ایران بود و در سنجش با استاندارد اروپا این میزان در ۲۵ درصد شیر و ۱۸ درصد کل فرآورده‌های لبنی بالاتر از استاندارد گزارش شده است.
معاون کل وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی گفت: وجود آفلاتوکسین در لبنیات اجتناب ناپذیر است و همیشه و همه جا موجود بوده و هست و آفلاتوکسین در شیر غیر پاستوریزه به دلیل نبود کنترل بیشتر است.
دکتر ایرج حریرچی با بیان اینکه حتی در کشورهای اروپایی که سختگیرانه ترین کدکس ها را دارند نیز آفلاتوکسین در لبنیات وجود دارد؛ باید توجه داشت میانگین این سم حدود ۵۰ تا ۶۰ نانو گرم در لیتر در تمام شیرهای کشور است.
وی افزود: اگر مقیاس، کدکس اروپا باشد، خود عدد تقریبا بالاست چون عدد کدکس اروپا ۵۰ نانوگرم در لیتر است اما اگر کدکس ایران باشد حدود ۱۰۰ است که قابل قبول و اگر کدکس آمریکا با میزان ۵۰۰ نانوگرم باشد، با این معیار، تقریبا تمام نمونه‌ها قابل قبول هستند.
دکتر حریرچی تاکید کرد: بررسی ۵۰ مطالعه در ایران در چند سال اخیر نشان می‌دهد در ۱۰ سال گذشته میزان این سم در شیر رو به کاهش است اگرچه هنوز با میزان محصولات کشورهای اروپایی قابل مقایسه نیست و حداقل ۳۰ تا ۴۰ نانو گرم در لیتر بیشتر است.
معاون کل وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با اشاره به اینکه با توجه به ارزیابی خطر باید به قضاوت این موضوع نشست، گفت: همین امروز هم میزان مصرف شیر در جامعه ما پایین است و مصرف شیر در مقایسه با کشورهای اروپایی شاید یک چهارم باشد.
وی به مردم توصیه کرد: مصرف شیر را از سبد غذایی خود حذف نکنند و نکته دیگر اینکه خطر جدی این ماده با دوز ۳و نیم میلی گرم به ازای وزن مصرف کننده دیده شده که بسیار بعید است به این میزان از دوز در بدن فرد برسد.
دکتر حریرچی ادامه داد: سرطان کبد اولیه در ایران به صورت عمده ناشی از سیروز هپاتیت مزمن است و سرطان ناشی از آفلاتوکسین نادر است حتی ابتلا به سرطان اولیه کبد هم در ایران در سالهای اخیر رو به کاهش است.
ادعای عرضه شیرهای پاستوریزه آلوده به سم " آفلاتوکسین " در کشور در یک برنامه تلویزیونی صبحگاهی مطرح شده که شیرهای پاستوریزه‌ای که از سوپرمارکت‌ها تهیه می‌شود مقدار زیادی آلودگی به سم آفلاتوکسین دارند.
آنچه می توان قبل از اطلاعات نهایی و تکمیلی در پایان این گزارش گفت اینست که پدیدۀ وجود آفلاتوکسین در شیر یا مواد لبنی پدیده جدید و نامتعارفی نیست آنچه نامتعارف است میزان درصد آن در واحد شیر یا مواد لبنی است که هنوز گزارش علمی و مستقل دال بر وجود درصد بالای آن در شیر و فرآورده های آن در ایران نیست و آنچه از صداوسیما شروع شد بیشتر یک حرکت ژورنالیستی زرد و التهاب آفرین است اگرچه باید منتظر اطلاعات تکمیلی در این مورد طی امروز و روزهای آتی بود.
نظر شما
