روزنامه عرب نیوز با ابراز نگرانی از کاهش قدرت تحریم‌ها علیه ایران مدعی شده است که ایران در حال ایجاد اقتصاد ضد تحریم است.
به گزارش تجارت امروز؛ این مطلب در نسخه انگلیسی این روزنامه منتشرشده است؛ جدای از صحیح یا غلط بود به نظر برای افزایش فشار بر ایران تولید و انتشاریافته.
نسخه انگلیسی عرب‌نیوز در این تحلیل می‌نویسد: «زمانی، تحریم‌ها علیه رژیم ایران به‌شدت اثرگذار بود، اما تحولات اخیر نشان می‌دهند که تحریم‌های واشنگتن موفقیت کمتری در مهار رژیم کسب کرده‌اند.»
در ادامه این تحلیل آمده است: «قبل از سال ۲۰۱۵ که توافق هسته‌ای حاصل شد تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی به چند دلیل موفقیت‌آمیز بودند. اول‌ازهمه، آمریکا توانست روسیه و چین را برای اعمال فشار علیه تهران متقاعد کند.»
نگارنده تأکید می‌کند: «این مسئله به ایجاد اجماع در میان پنج عضو دائم شورای امنیت شد و به آن‌ها اجازه داد چندین قطعنامه تحریمی علیه ایران به تصویب برسانند.»
وی اضافه کرده است: «اما اکنون به نظر می‌رسد در میان قدرت‌های جهانی شکاف عظیمی وجود دارد که باعث شده آمریکا، انگلیس و فرانسه در یک سمت و روسیه و چین در سوی دیگر قرار بگیرند.»
تحلیلگر عرب‌نیوز به تلاش ناکام پیش دولت «دونالد ترامپ»، رئیس‌جمهور سابق آمریکا برای جلوگیری از انقضای ممنوعیت‌های تسلیحاتی علیه ایران به‌عنوان نمونه‌ای از شکاف‌های موجود در جامعه جهانی علیه ایران اشاره‌کرده است.
در ادامه متن آمده است: «برای درک این مسئله که این انشقاق جهانی چطور به رژیم ایران برای ایجاد یک اقتصاد ضدتحریم کمک می‌کند مهم است به بررسی این بپردازیم که بخش مهمی از درآمد‌های ایران از کجا می‌آیند.»
مطابق این تحلیل، جمهوری اسلامی ایران در حال حاضر دارنده دومین بزرگ منابع گازی و چهارمین منابع نفتی در دنیا است و فروش نفت نزدیک به ۶۰ درصد از کل درآمد‌های دولت و بیش از ۸۰ درصد از منابع صادراتش را تشکیل می‌دهد.»
عرب‌نیوز نوشته ایران برای مغتنم شمردن فرصت انشقاق‌های فعلی در میان قدرت‌های جهانی در حال انعقاد قرارداد‌های طولانی‌مدت با مشتری‌های نفت خود است.
چنین قراردادهایی-طبق این تحلیل- به ایران اجازه خواهد داد آسان‌تر تحریم‌های آمریکا را دور بزنند، به وجوه خود دسترسی پیدا کند و سیاست‌هایش را در منطقه پیش ببرد.
عرب‌نیوز در پایان تحلیل خود نوشته است: «به‌طور خلاصه، باگذشت زمان تحریم‌های آمریکا علیه ایران اثربخشی کمتری داشته‌اند به این دلیل که رهبران ایران با تقویت ارتباطاتشان با کشور‌هایی نظیر چین و ونزوئلا و اطمینان از فروش نفتشان در حال ایجاد یک اقتصاد مقاوم در برابر تحریم هستند.»
پیش‌ازاین هم بسیاری از کارشناسان چه در کشور‌های غربی و چه در داخل به آغاز کاهش اثرات تحریم‌های آمریکا بر اقتصاد ایران اشاره‌کرده‌اند. بخش مهمی از کاهش اثربخشی تحریم‌ها بعد از دوران ریاست‌جمهوری ترامپ اتفاق افتاده است.
«دونالد ترامپ» بعد از به قدرت رسیدن در سال ۲۰۱۶ از تحریم‌ها به‌نحوی‌که آشکارا با دولت‌های قبل‌تر از او تفاوت داشت استفاده کرد. موسسه حقوقی «گیبسون دان» که در لس‌آنجلس مستقر است سال ۲۰۲۱ گزارش داد که طبق داده‌های گردآوری‌شده توسط این موسسه، دولت ترامپ در دوران ۴ ساله خود در کاخ سفید بیش از ۳۹۰۰ اقدام تحریمی مجزا علیه طرف‌های مختلف انجام داده است.
مطابق این گزارش، مقایسه تعداد اشخاص و نهاد‌هایی که به‌طور میانگین در هرسال در دوره‌های «جورج بوش»، «باراک اوباما» و «دونالد ترامپ» به فهرست تحریم‌ها اضافه‌شده‌اند نشان می‌دهد که ترامپ رکورد جدیدی در دفعات استفاده از تحریم ثبت کرده است. به‌طور مشخص، بوش و اوباما با میانگین در هرسال به ترتیب اسامی ۴۳۵ و ۵۳۳ شخص یا نهاد را به فهرست تحریم‌ها اضافه کرده‌اند، حال‌آنکه این رقم برای ترامپ ۱۰۲۷.۵ بوده است.
اما در خصوص ایران، فقط زیاده‌روی در تعداد موارد استفاده از تحریم‌ها نبود که رویکرد متفاوت ترامپ را رقم می‌زد، بلکه دولت او با نادیده گرفتن هشدار‌های خیل زیادی از کارشناسان و متخصصان، درشدت تحریم‌ها هم طریق افراط در پیش گرفت و ظرف فاصله‌ای کوتاه حداکثر توان تحریمی آمریکا را علیه ایران بسیج کرد و به میدان آورد.
در ماه‌های پایانی آن دولت، «رابرت او برایان»، مشاور امنیت ملی وقت آمریکا اعتراف کرد که دیگر عملاً «هیچ تحریمی» علیه ایران باقی نمانده است که بتوان آن را اعمال نمود و این‌یکی از مشکلاتی است که آمریکا در سیاست‌گذاری در قبال ایران با آن مواجه شده است.
این اعتراف او براین در ماه اکتبر ۲۰۲۰ مطرح شد، چند ماه بعدازآنکه اولین نشانه‌ها از آغاز سیر نزولی اثرگذاری تحریم‌های آمریکا علیه فروش نفت ایران موردتوجه رسانه‌ها قرارگرفته بود. روزنامه وال‌استریت‌ژورنال اندکی بعدتر در ماه دسامبر گزارش داد که ایران طی چند ماه قبل‌تر توانسته با دور زدن تحریم‌ها صادرات نفت خودش را به دو برابر ماه‌های آغازین آن سال میلادی افزایش دهد.
در همان زمان «TankerTrackers.com» -وب‌سایتی که از طریق تصاویر ماهواره‌ای حرکت نفت‌کش‌ها را رصد می‌کند- گزارش داده بود که فروش نفت ایران از ۴۸۱ هزار بشکه در روز در ماه فوریه به حدود ۱.۲ میلیون بشکه در فصل پاییز رسیده است. ایران نه‌تنها، تحریم‌ها را دور زده بود، بلکه آن‌طور که فارن‌پالیسی در ماه مه درباره ارسال نفت‌کش ایران به ونزوئلا نوشت، ایستادگی در برابر آن را به دیگران هم آموزش می‌داد.
بی‌جان شدن تحریم‌ها اثرش را فقط درفروش نفت ایران نمایان نمی‌کرد بلکه انعکاسی بسیار وسیع‌تر در سطح نظام مالی دنیا داشت، به‌طوری‌که نشریه اکونومیست در تحلیل مفصلی به تاریخ ۱۸ ژانویه ۲۰۲۰ نوشته بود که بسیاری از متحدان آمریکا ازجمله بریتانیا و فرانسه نگران‌اند که ترامپ با استفاده بی‌جا از تحریم‌ها جایگاه آمریکا به‌عنوان ضامن نظم فعلی تجارت جهانی را به خطر انداخته و این «ممکن است درنهایت به افول هژمونی مالی آمریکا منجر شود».
شاید تنها اشاره به تسریع روند دلار زدایی از اقتصاد روسیه از سال ۲۰۱۸ به این‌سو مثال خوبی باشد برای توضیح درباره نقشی که دولت ترامپ در تضعیف جایگاه نظام مالی آمریکا داشته؛ گزارش اکونومیست در ژانویه ۲۰۲۰ حاکی است بانک مرکزی روسیه از سال ۲۰۱۸ دارایی‌های خودش از اوراق قرضه خزانه داری آمریکا را از نزدیک به ۱۰۰ میلیارد دلار به زیر ۱۰ میلیارد دلار رساند (نقل از اکونومیست، ژانویه ۲۰۲۰). این روند از آن زمان به بعد هم با همین سرعت ادامه پیدا کرد، به‌گونه‌ای که اول بهمن‌ماه همین امسال گزارش شد روسیه سهم خود را از سرمایه‌گذاری در بدهی‌های آمریکا در ماه نوامبر به میزان ۱.۳ میلیارد دلار کاهش داده و به ۲.۴ میلیارد دلار رسانده است.
تمامی این تحولات حاکی از این واقعیت بودند که قمار ترامپ شکست‌خورده و او به‌صورت ناخواسته روندی را آغاز کرده بود که می‌توانست به بی‌اثر سازی کارت تحریم‌های آمریکا در بلندمدت منجر شود.
بایدن با علم به واقعیت‌های جدیدی که پیرامون تحریم‌ها شکل‌گرفته بود آغاز به کارکرد و به همین جهت، به خزانه‌داری آمریکا دستور انجام بررسی‌هایی درباره وضعیت تحریم‌ها را صادر کرد. نتیجه این بررسی که خلاصه آن اکتبر ۲۰۲۱ منتشر شد مشخص کرد استفاده از تحریم‌ها از سال ۲۰۰۰ به این‌سو ۹۳۳ درصد افزایش پیداکرده و به‌خصوص در دوران ترامپ موجب کاهش استفاده از دلار، حتی از سوی متحدان آمریکا شده است.
در بخشی از گزارش خزانه‌داری آمریکا آمده است: «دشمنان آمریکا-و برخی از متحدانمان- همین حالا در حال کاهش دادن استفاده از دلار و تماس خودشان با نظام مالی آمریکا در تراکنش‌های برون‌مرزی هستند. باآنکه چنین تغییراتی دلایل متعددی فراتر از تحریم‌های مالی آمریکا دارند، بایستی نسبت به اینکه چنین روند‌هایی ممکن است اثربخشی تحریم‌های ما را از بین ببرند هوشیار باشیم.»
انتشار این تحلیل نشان از اهمیت اقتصاد ایران در شکست سیاست‌های اقتصادی کشور‌های عرب منطقه است؛ به‌طوری اگر ایران بتواند برنامه درستی در زمینه‌های مختلف داشته باشد قطعاً با رفع تحریم‌ها می‌تواند به هاب ترانزیتی منطقه تبدیل گردد.
انتهای مطلب
نظر شما
