شغل تازه ی طلاب

به گزارش تجارت امروز؛ طرح «اصلاح ماده یک قانون تشکیل سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور» که به امضای ۶۹ نفر از نمایندگان مجلس رسیده، همچنان بلاتکلیف و یکی از چالش‌های میان نهاد‌های مشاوره‌ای و مجلس است.   طرحی که در صورت تصویب باعث می‌شود تا از آن به بعد مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه کشور بتواند به‌صورت مستقل برای مراکزی که تمایل دارند مجوز مشاوره با رویکرد «دینی و اسلامی» صادر کند ضمن آنکه می‌تواند برای طلبه‌های داوطلب – که احتمالاً باید دوره‌های آموزشی را سپری کرده باشند- نیز گواهینامه مشاوره صادر کند.

در توجیه این طرح آمده است: با توجه به اینکه در ۲۵ استان کشور رشته «مشاوره اسلامی» توسط حوزه‌های علمیه دایر شده و نیز با توجه به مرجعیت دینی حوزه‌های علمیه و ضرورت استقلال آن، لازم است صلاحیت اعطای مجوز مشاوره با رویکرد دینی و اسلامی به‌صورت مستقل در اختیار مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه کشور قرار بگیرد.

اشاره بانیان این طرح به مراکز دینی متعددی مانند «پژوهشگاه حوزه و دانشگاه» و «موسسه امام خمینی (ره)» و «مرکز تخصصی امام خمینی (ره)» و… است که گفته می‌شود مدت‌هاست رشته «مشاوره اسلامی» در آن‌ها دایر شده است. در بخش دیگری از این طرح آمده است: مرجع صدور مجوز فعالیت مشاوره‌ای و مراکز مشاوره بر اساس مبانی و ارزش‌های «اسلامی»، مراکز مدیریت حوزه‌های علمیه کشور هستند و آیین‌نامه اجرایی آن حداکثر ظرف مدت شش ماه پس از ابلاغ این قانون، توسط مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه کشور مطابق با قوانین و مقررات مربوط به حوزه‌های علمیه کشور، تدوین و به تائید شورای عالی حوزه‌های علمیه کشور می‌رسد.   این طرح گرچه هنوز به صحن خانه ملت نیامده است و در مرکز پژوهش‌های مجلس در حال بررسی است، اما از همان زمانی که خبر آن در یکی – دو هفته گذشته منتشر شد، با انتقاد‌ها و واکنش‌های فراوانی از سوی سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور و نیز انجمن روانشناسی ایران و البته تعداد زیادی از روانشناسان و متخصصان این حوزه موردنقد و شکایت قرار گرفت به‌طوری‌که این دو سازمان طی نامه‌هایی به رئیس مجلس شورای اسلامی  خواستار  بازپس‌گیری  این  طرح  شدند.

در بخشی از متن نامه انجمن روانشناسی ایران به رئیس مجلس شورای اسلامی آمده است: صرف اینکه یک مرکز آموزشی (در این مورد حوزه علمیه)، بر رویکرد خاصی از روانشناسی و مشاوره تمرکزیافته است یا حتی آموزش را آن‌طور که در طرح ذکر کرده‌اند، با دقت و وسعت به‌پیش می‌برند، آن مرکز را مجاز نمی‌سازد که هم‌زمان، علاوه بر نقش تربیت نیروی انسانی، به وظیفه صدور مجوز هم بپردازد؛ نقش‌هایی که تجمیع آن‌ها در یک‌نهاد، آسیب‌هایی را پدید می‌آورد که برخی از آسیب‌ها حتی ممکن است متوجه خود آن نهاد شود.

همچنین روسای شش انجمن حوزه «سلامت روان» نیز طی نامه دیگری به رئیس مجلس شورای اسلامی با تأکید بر اهمیت فعالیت‌های ترویجی و تبلیغی و آموزشی مذهبی روحانیت و متفاوت بودن آموزش و فعالیت حرفه‌ای روانشناسی با آن، تأکید کردند: به دلیل سوءبرداشت‌ها و تبعات منفی که تبصره پیشنهادشده ایجاد خواهد کرد، مخالفت خود را با این طرح و اضافه شدن تبصره مذکور به قانون سازمان نظام روانشناسی و مشاوره جمهوری اسلامی ایران اعلام می‌کنیم و تقاضای خارج شدن آن از دستور کار مجلس را داریم.

در ادامه این نامه آمده است:  صدور پروانه فعالیت درزمینهٔ روانشناسی و مشاوره روانشناسی (licensure) فرآیندی جدای از آموزش فراگیران است و صِرفِ وجود دوره‌های آموزشی یک‌رشته در یک سازمان یا موسسه آموزشی به معنای آن نیست که این سازمان‌ها و مؤسسات درزمینهٔ صدور پروانه فعالیت نیز ورود کنند. کما اینکه در حال حاضر دانشگاه‌های سراسری و آزاد متعدد در سطح کشور در حال تربیت گرایش‌های مختلف روانشناسی هستند، اما طبیعتاً و منطقاً، نه خودِ دانشگاه‌ها و نه حتی وزارت علوم به امر صدور پروانه فعالیت حرفه‌ای وارد نشده‌اند؛ بنابراین، صِرفِ وجود دوره‌های دانشگاهی در یک‌نهاد، توجیه‌کننده این نیست که صدور پروانه فعالیت حرفه‌ای را نیز عهده‌دار شود.

خوش‌بینی به توقف

محمد حاتمی، رئیس سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور نیز در گفتگو با خبرنگار اعتماد با بیان اینکه روانشناسان و مشاوران «روحانی» یعنی آن‌هایی که مدرک کارشناسی ارشد و دکترای روانشناسی داشته و طبق ضوابط از سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور پروانه گرفته‌اند، جزو روانشناسان خوب این سازمان محسوب می‌شوند.

به گفته وی حدود ۱۰۰ نفر از اعضای سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور روحانیونی هستند که تحصیلات روانشناسی در مقطع ارشد و دکترا دارند. وی در امتداد این نظریه می‌گوید: از سوی دیگر سازمان، کمیسیون روانشناسی و مشاوره در بستر فرهنگ دینی و اسلامی را نیز راه‌اندازی کرده است. هدف ما این است که نظیر دیگر کشور‌ها رشته روانشناسی را در کشور خود بومی‌سازی و از ظرفیت حوزه علمیه برای بومی‌سازی استفاده کنیم.

حاتمی همچنین تأکید کرد: فارغ‌التحصیلان این رشته باید پس از حضور در مقاطع تحصیلی، حتماً در دو مقطع رشته روانشناسی و مشاوره فارغ‌التحصیل شوند یا در آزمون صلاحیت حرفه‌ای این سازمان قبول شوند تا بتوانند پروانه فعالیت دریافت کنند تا بتوانند از صلاحیت کافی برای کار در این حوزه و مشاوره دادن به مردم برآیند.

رئیس سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور در ادامه گفت: اصلاً این‌گونه نیست. ما در چند سال اخیر جلوی فعالیت همه نهاد‌ها و افرادی که قصد دخالت در حوزه کاری روانشناسی داشته‌اند را گرفته‌ایم و حتی آن را اعلان عمومی هم کرده‌ایم. اتفاقاً اقدامات ما با چنین نهاد‌هایی باعث انفعال آن‌ها شده است و به همین دلیل هم هست که برخی از این نهادها، به فکر ارائه چنین طرحی افتاده‌اند و اینکه بروند و برای کارهایشان مجوز بگیرند. وی همچنین در مورد ایجاد مراکز مجزای مشاوره و روانشناسی مذهبی نیز گفت: ما همین‌الان کمیسیونی با عنوان کمیسیون «روانشناسی و مشاوره در بستر فرهنگ دینی و اسلامی» داریم که اتفاقاً بسیار هم فعال است. اصلاً هر کاری که ما، یا شما یا هر نهاد دیگری در کشور می‌کند بر پایه همین بستر فرهنگ دینی است. اتفاقاً تعامل خوبی هم با حوزه علمیه داریم، اما جالب اینجاست که حتی حوزه‌های علمیه نیز از ارائه چنین طرحی اظهار بی‌اطلاعی می‌کنند. کما اینکه من چند هفته قبل، خدمت آیت‌الله علیرضا اعرافی (مدیر حوزه‌های علمیه ک شور) بودم و ایشان کاملاً در مورد آن اظهار  بی‌اطلاعی کردند!

سابقه یک حضور

پحضور طلاب در مدارس، اما به چندین سال قبل و زمان اجرای طرح «امین» برمی‌گردد. طرح مدارس «امین»، طرحی است که بر اساس آن روحانیون حدود ۳۰ ساعت در هفته، در مدارس فعالیت فرهنگی و تربیتی دارند و برای تحقق این هدف روحانیون باید متناسب با نیاز‌های پایه‌های تحصیلی ابتدایی و متوسطه اول و دوم آموزش ببینند و گزینش شوند. طرحی که به گفته حجت‌الاسلام‌والمسلمین حسین ملانوری، عضو ستاد همکاری‌های حوزه‌های علمیه و آموزش‌وپرورش امسال در بیش از ۲۰ هزار مدرسه اجرا خواهد شد.

همچنین سال گذشته روزنامه کیهان نیز با ارائه پیشنهادی برای به‌کارگیری طلاب در مدارس به‌عنوان مسئولان امور تربیتی نوشته بود: یکی از راهکار‌هایی که پیش‌ازاین هم ارائه کردیم، استفاده از خیل انبوه روحانیون و طلاب جوان برادر و خواهر مومن و بااخلاقی است که در حوزه‌های علمیه پرورش‌یافته و با تسلط به علم روز و آشنایی با زبان جوانان می‌توانند در مدارس به‌عنوان متولی نهاد امور تربیتی و پرورشی استقرار داشته و منشأ بسیاری از اتفاقات و اثرات تربیتی شوند.

واکنش‌ها به مشاوران طلبه در مدارس

این طرح، اما بین معلم‌ها نیز منتقدانی جدی دارد… بابلی، کارشناس مشاوره اداره کل تهران که به گفته خودش چندان در جریان کم و کیف این طرح نیست در گفتگو با «اعتماد» می‌گوید: من فقط همین‌قدر می‌دانم که هرکسی که می‌خواهد به‌عنوان مشاور در مدارس کار کند، اولاً باید دوره‌های دانشگاهی و دانشگاهی روان‌شناختی را پشت سر گذاشته باشد و ثانیاً در مصاحبه‌های تخصصی که برای جذب مشاور در آموزش‌وپرورش وجود دارد، قبول‌شده باشد.   وی با ذکر اینکه سیاست آموزش‌وپرورش برای جذب مشاوران در مدارس بسیار سخت‌گیرانه است گفت: اگر این مسئله صحت داشته باشد، نمی‌دانم قرار است طلاب چگونه و با چه معیاری به‌عنوان مشاور در مدارس به دانش‌آموزان مشاوره بدهند.

دکتر تهمینه کمالیان، کارشناس مشاوره نیز در این زمینه معتقد است: من فکر می‌کنم طرحی که در مورد مشاوران در مجلس در حال بررسی است، غیرتخصصی و کارشناسی نشده است چراکه اولین آسیب آن می‌تواند این باشد که مسائل آموزشی – فرهنگی با دیدگاه‌های مذهبی – سیاسی آمیخته شود. وی نیز مانند بابلی معتقد است: دوستانی که این طرح را پیشنهاد داده‌اند احتمالاً به مدل‌های روانشناسی با دیدگاه‌های مذهبی نگاه کرده‌اند آن‌هم بدون توجه به اینکه فارغ‌التحصیلان این رشته‌ها اولاً باید دوره‌های آموزشی سختی را در دانشگاه‌ها پشت سر بگذارند و ثانیاً تا وقتی‌که

دوره‌های تخصصی و مشاوره‌های بالینی را پشت سر نگذارند و کارآموزی نکنند به آن‌ها مجوز کار داده نمی‌شود.
کمالیان با ذکر اینکه هم‌اینک تعداد زیادی فارغ‌التحصیل مشاوره در مدارس آموزش‌وپرورش داریم، گفت:، اما حتی این مشاوران نیز حق درمان مشاوره

تخصصی را ندارند بلکه باید پس از یک تشخیص اولیه در مورد مشکلات دانش‌آموزان، آن‌ها را به مراکز مشاوره‌ای که در مناطق مستقر هستند ارجاع بدهد و بفرستند تا در آنجا توسط متخصصان به‌صورت علمی درمان  شوند.

این متخصص مشاوره همچنین با تأکید بر اینکه جذب مشاوران در مدارس تابع قوانین سخت‌گیرانه‌ای است، گفت: یکی از بند‌های محدود‌کننده در این مسیر این است که فرد باید حداقل دارای ۵ سال سابقه رسمی دریکی از مراکز مشاوره‌ای باشد یا ۱۰ سال در یک مدرسه مشاور باشد یا یک پست مدیریتی در آموزش‌وپرورش داشته باشد.

وی با ذکر اینکه به نظر می‌رسد این پیشنهاد در راستای ایجاد اشتغال برای طلاب است، گفت: به نظر می‌رسد مدیران حوزوی بسیار بزرگ‌منشانه به تحصیلات و اشتغال طلبه‌های خودشان نگاه می‌کنند! اگر این‌چنین باشد هر دانشگاه و مرکز دیگری هم می‌تواند بگوید مثلاً من می‌خواهم مجوز دفتر وکالت بدهم درحالی‌که چنین مجوزی   باید  بسیار  سخت‌گیرانه صادر  شود.

علی‌اصغر احمدی، مشاور و معاون اسبق وزیر آموزش‌وپرورش هم یکی دیگر از کارشناسانی است که در این زمینه معتقد است: صدور هر مجوزی باید توسط یک‌نهاد متولی خاصی صورت گیرد. البته تحصیل در هر رشته‌ای ربطی به طلبه و غیر طلبه بودن فرد ندارد؛ یعنی هر طلبه‌ای هم می‌تواند در هر رشته‌ای که می‌خواهد تحصیل کند. مهم این است که دانش و مهارت کافی داشته باشد. کما اینکه هم‌اینک نیز گروهی از طلاب در مؤسسات خاصی که در حوزه علمیه وجود دارد، روانشناسی می‌خوانند و همین اساتید عضو سازمان نظام روانشناسی برای آن‌ها تدریس می‌کنند.

وی درعین‌حال تصریح کرد: البته الآن هم کم نیستند افرادی که با داشتن لیسانس‌های غیر مرتبط می‌روند و مشاوره می‌خوانند و مشغول به کار می‌شوند. درحالی‌که به نظر من این رویه درستی نیست، چون مشاوری که می‌خواهد در مدارس به دانش‌آموزان خدمات‌رسانی کند باید از همان ابتدا، دوره‌های کامل مشاوره را طی کرده باشد نه اینکه فقط بخواهد مدرک کارشناسی یا ارشد روانشناسی را بگیرد تا بتواند کاری پیدا کند!

بااین‌حال به نظر می‌رسد برگزاری دوره‌های آموزش روانشناسی و مشاوره از سوی حوزه‌های علمیه چندان هم تازه نباشد کما اینکه با گشتی در اینترنت و فضای مجازی، می‌توانید به چند نمونه از فراخوان برای ثبت‌نام در این دوره‌ها دست پیدا کنید. به‌عنوان‌مثال دریکی از این آگهی‌ها و فراخوان‌ها آمده است: اولین دوره تربیت مشاور طلاب بین‌الملل از سوی مرکز مشاوره جامعه‌پذیری علیهاالسلام و با همکاری مرکز تخصصی طلاب غیر ایرانی و حمایت اداره کل هماهنگی امور طلاب غیر ایرانی برگزار می‌شود.

در بخش دیگری از این اطلاعیه نیز آمده است: طلاب غیر ایرانی فارغ‌التحصیل سطح سه یا در حال تدوین پایان‌نامه رشته‌های اخلاق و تربیت اسلامی، تعلیم و تربیت اسلامی و روانشناسی تربیتی از روز شنبه اول تیرماه ۹۸ تا روز ۱۵ تیرماه فرصت دارند با مراجعه به مرکز تخصصی طلاب غیر ایرانی واقع در طبقه سوم شهید قدوسی (ره) نسبت به تکمیل فرم و ثبت‌نام اقدام کنند.

انتهای مطلب