سهام عدالت چیست و چه کسانی مشمول دریافت آن اند؟

به گزارش تجارت امروز؛ به احتمال زیاد تا به حال بارها عبارت سهام عدالت به گوشتان خورده است. در این مقالبه توضیح سهام عدالت، اهداف و فلسفه سهام عدالت و اینکه به چه کسانی تعلق می گیرد خواهیم پرداخت. 

سهام عدالت چیست؟

اگر بخواهیم خیلی خلاصه به توضیح اینکه سهام عدالت برای چیست بپردازیم می‌توان اینگونه گفت که این سهام نوعی یارانه محسوب می‌شود که با هدف تامین عدالت اجتماعی، فقرزدایی و گسترش سهم بخش تعاون در اقتصاد ایران تصویب شده است.

هدف و فلسفه این سهام 

سهام عدالت با هدف خصوصی‌سازی و واگذاری سهام شرکت‌های دولتی به اقشار کم درآمد از زمان دولت نهم اجرا شد. این طرح شامل سهام حدود ۵۰ شرکت دولتی مشمول اصل ۴۴ قانون اساسی، که خصوصی‌سازی برخی فعالیت‌های اقتصادی را مجاز می‎داند، می‌شود. افرادی که سهام عدالت به آن‌ها تعلق گرفته جزو سهامداران شرکت‌های بورسی و فرابورس در نظر گرفته می‌شوند. هرچند لازم به ذکر است که فقط ۷۰ درصد این شرکت‌ها در بورس حضور دارند و سهامشان قابل معامله در بورس است. 

سال 1385، سهام عدالت متولد شد!

بعد از شکل گیری تفسیر جدید از اصل 44 قانون اساسی، دولت توانست 80% سهم کارخانه ها، بنگاه های بزرگ دولتی را به بخش خصوصی و تعاونی واگذار کند!

این سهام شامل موارد زیر بود:

• شرکت خودرو سازی
• فولاد
• معادن
• بیمه
• بانک
• هواپیمایی
• کشتیرانی
• نیروگاه ها
• مخابرات
• نفت و گاز

برای شروع این پروسه باید می دانستند افراد مشمول این سهام چه کسانی هستند، بنابراین شروع به تقسیم بندی کرده و افرادی که درآمد کمی داشتند را مشخص کردند و پس از آن اقدام به انتقال یک شرکت دولتی، به زیر مجموعه سازمان خصوصی سازی تحت عنوان کارگزاری سهام عدالت کردند و سرانجام در سال 1385 سهام عدالت متولد و بال و پر گرفت.

سهام عدالت چقدر است؟

سهام عدالت ابتدا ۵۰۰ هزار تومان و سپس ۱ میلیون تومان برای هر شخص تعیین شد. هرچند این افراد اجازه برداشت سهام خود را تا موعد مقرر آن نداشتند. این سهام به صورت سهام اولیه در اختیار این افراد قرار گرفته و از سود نهایی کسر می‌شود. هرچند فقط سود سهام در فواصل زمانی مشخص برای مشمولان سهام عدالت پرداخت می‌شد. همچنین تخمین زده شده است به نرخ امروز ارزش هر سهم بین ۱۱ تا ۱۷ برابر شده باشد. هرچند نرخ دقیق آن با توجه به ارزش هر سهم در بازار تعیین می‌شود. 

مشمولان سهام عدالت چه کسانی هستند؟ 

تاکنون تقریبا بیش از ۴۹ میلیون نفر در سامانه سهام عدالت بعنوان مشمولان سهام عدالت شناخته شده‌اند که در ۱۸ مرحله شناسایی شده‌اند. همانطور که پیش‌تر به آن اشاره شد مشمولان سهام عدالت اغلب افراد کم درآمد جامعه هستند که در گروه‌های زیر دسته‌بندی می‌شوند:

• مددجویان کمیته امداد امام خمینی و سازمان بهزیستی که در رده اول افرادی قرار می‌گیرند که مشمول سهام عدالت هستند. این گروه سهام بیشتری نسبت به سایر گروه‌ها دریافت کرده و بعنوان گروه‌های تخفیف‌دار شناخته شده هستند. 

• روستاییان و عشایر 

• زنان سرپرست خانوار 

• گروه‌های کم جمعیت مانند خبرنگاران و خادمان مسجد

• کارگران فصلی ساختمانی

• کارمندان و بازنشستگان دولتی 

لازم به ذکر است در حال حاضر دیگر امکان ثبت نام برای سهام عدالت وجود ندارد هرچند زمزمه‌هایی مبنی بر شروع ثبت نام سهام عدالت در سال ۱۴۰۰ به گوش می‌رسد اما در حال حاضر هیچ اطلاعیه رسمی در این خصوص ارائه نشده است.

همچنین اگر تغییری در معیشت افراد دارای سهام عدالت ایجاد شود تاثیری در تعلق گرفتن سهام به آن‌ها نخواهد داشت. هرچند مشمولان سهام عدالت که فوت شده‌اند سهامشان به وراث رسمی آن‌ها تعلق می‌گیرد که این افراد با مراجعه به دفاتر پیشخوان دولت و در دست داشتن مدارک رسمی خود و فرد متوفی می‌توانند نسبت به دریافت سهام عدالت اقدام کنند. این مدارک شامل موارد زیر می‌شود:

• اصل مدارک شناسایی وراث قانونی فرد متوفی، کارت ملی، شناسنامه 

• کد ملی و تاریخ تولد متوفی مشمول سهام عدالت 

• نشانی و کدپستی محل سکونت کی از وراث 

• اصل گواهی قانونی انحصار وراثت 

• شماره شبای بانکی وراث 

نحوه پرداخت سود این سهام 

تمامی مشمولان سهام عدالت اطلاعات کامل شناسایی خود از جمله شماره شبای بانکی خود را در سامانه سجام ثبت کرده‌اند. بنابراین پس از محاسبه مبلغ سود هر سهم، این مبلغ به حساب سهامدار پرداخت می‌شود. در صورتیکه سهامداری اطلاعات مربوط به شماره شبای خود را ثبت نکرده باشد بستانکار تلقی می‌شود.

خرید و فروش سهام عدالت در بازار بورس 

همانطور که پیش‌تر به آن اشاره شد سهام ۷۰ درصد شرکت‌ها (معادل ۳۶ شرکت) در بورس قابل معامله است. با آزادسازی خرید و فروش سهام عدالت در حال حاضر سهامداران می‌توانند نسبت به معامله آن‌ها در بورس اقدام کنند. در صورتیکه سهامدار بخواهد نسبت به فروش سهام خود در بازار بورس اقدام کند باید روش آزادسازی مستقیم را انتخاب کند. در این روش فرد کنترل سهام خود را مستقیما بعهده گرفته و می‌تواند یا سهام را نگه داشته و به روی آن معاملات مختلفی را در بازار بورس انجام دهد یا نسبت به فروش سهام عدالت خود اقدام کند.

ما اگر فرد قادر به کنترل سهام خود نباشد می‌تواند فروش سهام عدالت خود را بعهده بانک‌ها بسپارد. بنابراین با مراجعه به بانکی که سود سهام عدالت به آن پرداخت می‌شده می‌تواند فرمی را نسبت به فروش ۳۰ درصدی سهام عدالت خود تکمیل کند و از این طریق درخواست فروش سهام عدالت خود را از طریق بانک ثبت کند. این کار توسط سایت بانک‌ها نیز ممکن است. پس از ثبت این درخواست، مسئولیت فروش سهام فرد بعهده بانک خواهد بود.

روش های آزاد سازی سهام عدالت

برای آزاد سازی سهام عدالت دو روش وجو دارد:

آزاد سازی مستقیم

در این روش مدیریت سهام مستقیما توسط مالک انجام می شود، فقط به کد بورسی نیاز خواهد داشت، مالکان بهتر است زمانی از این روش استفاده کنند که آگاهی کافی و تخصص مورد نیاز برای مدیریت یک سبد سهام را داشته باشند.

آزاد سازی غیر مستقیم

در این روش مالکیت همچنان باقی ست با این تفاوت که مدیریت و نگهداری سهام توسط شرکت های سرمایه گذاری استانی انجام می شود

انتهای مطلب/م.ع