آشنایی با جنگنده F35 ؛ نسل جدید جنگنده‌ های نامرئی و سلاح مخفی اسرائیل در حملات اخیر

جنگنده F35 نماد قدرت و فناوری در دنیای نبردهای هوایی است؛ پرنده‌ای پیشرفته با طراحی رادارگریز، سامانه‌های هوشمند و توانایی‌های بی‌نظیر که مرزهای نبردهای مدرن را دگرگون کرده است. این جنگنده نسل پنجم، نه‌تنها به دلیل قدرت آتش بالا و سرعت خیره‌کننده، بلکه به خاطر قابلیت‌های شگفت‌انگیزش در پنهانکاری، جمع‌آوری داده‌های لحظه‌ای و هماهنگی در میدان نبرد، به یکی از پیشرفته‌ترین و پرتقاضاترین جنگنده‌های جهان تبدیل شده است. اگر می‌خواهید با رازهای فناوری، مدل‌ها و کاربردهای جنگنده F35 در نیروهای هوایی برترین ارتش‌های جهان آشنا شوید، این مطلب تجارت امروز را از دست ندهید!

آشنایی با جنگنده F35

در ادامه با تاریخچه، ویژگی ها، مدل های این جنگنده و … آشنا می شوید.

تاریخچه جنگنده F35

جنگنده اف-۳۵ لایتنینگ ۲ محصول برنامه «جنگنده تهاجمی مشترک» (Joint Strike Fighter یا JSF) است که در اوایل دهه ۲۰۰۰ توسط شرکت لاکهید مارتین طراحی و توسعه یافت. این برنامه با هدف جایگزینی هواپیماهای مختلف قدیمی در نیروی هوایی، نیروی دریایی و سپاه تفنگداران دریایی آمریکا آغاز شد و به پروژه‌ای تبدیل شد که بزرگ‌ترین و پرهزینه‌ترین پروژه نظامی تاریخ جهان شناخته می‌شود.
رقیب اصلی این پروژه، هواپیمای ایکس-۳۲ ساخت شرکت بوئینگ بود که در نهایت مدل ایکس-۳۵ به عنوان برنده انتخاب شد و به توسعه اف-۳۵ منجر گردید. اولین اسکادران عملیاتی اف-۳۵ در سال ۲۰۱۵ به سپاه تفنگداران دریایی آمریکا تحویل داده شد و از آن زمان تاکنون در حال گسترش حضور خود در نیروی هوایی کشورهای مختلف است.

ویژگی های جنگنده اف ۳۵

جنگنده اف-۳۵ به عنوان یک جنگنده نسل پنجم دارای ویژگی‌های منحصر به فرد و ارتقای ویژگی‌های جنگنده‌های نسل قبل است از جمله این ویژگی‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• پنهانکاری: طراحی ویژه اف-۳۵ باعث می‌شود رادار دشمن نتواند به راحتی آن را تشخیص دهد و این امکان را می‌دهد که جنگنده ابتدا دشمن را ببیند و شلیک کند، البته ادعاهایی هست که برخی کشورها توانسته‌اند آن را ردیابی کنند.
• بهره‌گیری از فناوری‌های نوین صنعت هوافضا: استفاده از محرک‌های الکتروهیدرواستاتیکی و سیستم پرواز با فیبر نوری باعث افزایش دقت و کاهش نقص فنی شده و مواد مرکب سبک وزن هم مصرف سوخت را پایین آورده است.
• نمایشگر کلاه خلبان: کلاه خلبانی جنگنده اف-۳۵ به عنوان اولین جنگنده ایست از یک نمایشگر بهره می‌برد این نمایشگر اطلاعاتی که قبلاً در نمایشگر سربالا یا سامانه هاد (Head Up Display) وجود داشت را در جلوی دید خلبان نمایش می‌دهد. همچنین تصاویر دید در شب توسط حسگرهای الکترواپتیکی به کلاه خلبان ارسال شده و بر روی آن نمایش داده می‌شود.
• زاویه حمله بالا: هر سه مدل جنگنده اف-۳۵ توان رسیدن به زاویه حمله ۵۰ درجه‌ای در سرعت ۱٫۶ ماخ را دارا هستند. این درحالی است که جنگنده‌های نسل قبل همچون اِف-۱۶ و اِف-۱۸ تنها توان رسیدن به زاویه حمله ۳۰ درجه‌ای را دارا هستند. زاویه حمله بالا توان مانورپذیری و عدم واماندگی را به شدت افزایش می‌دهد.
• سامانه فرمان‌ها صوتی: اف-۳۵ اولین جنگنده آمریکایی است به صورت عملیاتی از سامانه فرمان‌ها صوتی (DVI) استفاده خواهد کرد این سامانه قبلاً به‌طور آزمایشی بر روی جنگنده‌های هارییر و اف-۱۶ ویستا مورد استفاده قرار گرفته بود. این سامانه به خلبان اجازه می‌دهد با گفتار بعضی از فرمان‌ها را اجرا کند.
• نمایشگر یکپارچه کابین خلبان: اف-۳۵ اولین جنگنده در جهان است که از یک نمایشگر یکپارچه در داخل کابین خلبان استفاده می‌کند. این نمایشگر لمسی با رابط کاربری سامانه عامل اف-۳۵ هماهنگ بوده و خلبان توان سفارشی‌سازی اطلاعات بر روی نمایشگر را دارد.
• برنامه کامپیوتری پیشرفته: یکی از نقاط قوت اصلی این جنگنده به‌شمار می‌آید. این برنامه بیش از ۸ میلیون خط کد دارد که ۴ برابر بیشتر از نزدیک‌ترین رقیب اف-۳۵ یعنی جنگنده اِف-۲۲ است. هوش مصنوعی و اتوماسیون بالا، ترکیب اطلاعات حسگرها و ایجاد یک تصویر واضح از میدان نبرد از وظایف اصلی این برنامه است.
• سامانه پشتیبانی اطلاعات خودکار: این سامانه که ALIS نامیده می‌شود در واقع یک سامانه کامپیوتری برای جمع‌آوری اطلاعات از وضعیت جنگنده هنگام عملیات و پردازش آن‌ها برای کمک به پشتیبانی، نگهداری و تعمیرات اف-۳۵ پس از عملیات است این سامانه باعث کاهش چشمگیر هزینه هر ساعت پرواز عملیاتی اف-۳۵ شده است. هر ساعت پرواز عملیاتی اف-۳۵، ۲۴ هزار دلار هزینه دربردارد که فقط ۱۰ درصد بیشتر از جنگنده ارزان قیمت اف ۱۶ است. شایان ذکر است که هزینه هر ساعت پرواز عملیاتی دیگر جنگنده نسل ۵ آمریکایی اف-۲۲، ۶۸ هزار دلار است.
• کانوپی مقاوم: کانوپی (کابین) اِف-۳۵ از مواد بسیار مقاوم ساخته شده تا در مقابل شرایط بد آب و هوایی و همچنین برخود پرندگان مقاومت کند این کانوپی در آزمایش‌ها در برابر پرتاب لاشهٔ یک پرنده ۲ کیلویی با سرعت ۸۹۰ کیلومتر بر ساعت به خوبی مقاومت کرده است.
• یکپارچگی ساختار بال و بدنه: یکی از ویژگی هنگام ساخت اف-۳۵ یکپارچگی بال و بدنه آن است بدین معنی که ساختار بال با بدنه یکپارچه است و به داخل بدنه فرومی‌رود (برخلاف دیگر جنگنده‌های کنونی). این ویژگی باعث کاهش سطح مقطع راداری و همچنین افزایش قدرت حمل تسلیحات بر زیر بال‌ها می‌شود.
• آگاهی وضعیتی بالا و ترکیب اطلاعات: تعداد زیاد حسگرهای پیشرفته به همراه نرم‌افزارهای قوی، دید ۳۶۰ درجه و تشخیص سریع تهدیدها را ممکن می‌سازد.
• تنوع تسلیحاتی: اف-۳۵ قادر است انواع موشک‌ها و بمب‌ها را حمل کند و از سلاح‌های مختلف کشورهای خریدار هم پشتیبانی می‌کند، که آن را در میدان نبرد بسیار منعطف می‌کند.

مدل‌ های جنگنده F35

در این بخش به ۵ مدل F35 خوهیم پرداخت:

۱. اف-۳۵ ای (F-35A)

مدل اصلی نیروی هوایی آمریکا برای پرواز معمولی است که جایگزین اف-۱۶ و ای-۱۰ می‌شود؛ پرتولیدترین و ارزان‌ترین مدل (حدود ۸۵ میلیون دلار).
تنها مدل با توپ داخلی ۲۵ میلی‌متری GAU-22/A است و سوخت‌گیری آن با بوم انجام می‌شود که سریع و ایمن است.

۲. اف-۳۵ بی (F-35B)

مدلی با قابلیت برخاست و نشست عمودی (VTOL) که جایگزین جنگنده هارییر و اف-۱۸ هورنت می‌شود و روی ناوهای کوچک هم قابل استفاده است.
برد و توان حمل سلاح داخلی کمتر از مدل‌های دیگر است، ولی توان حمل سلاح خارجی مشابه دارد. توپ ۲۵ میلی‌متری آن خارج از بدنه و در غلاف رادارگریز قرار دارد.

۳. اف-۳۵ سی (F-35C)

نسخه نیروی دریایی برای ناوهای هواپیمابر بزرگ است؛ بال‌ها و دم بزرگ‌تر دارد و از سامانه کاتاپولت الکترومغناطیسی برای برخاست استفاده می‌کند.
برای فرود از قلاب گیرنده کابل بهره می‌برد و ارابه فرود مقاوم‌تری دارد. توپ ۲۵ میلی‌متری خارج از بدنه است و سوخت‌گیری هوایی به روش میله و مهار چتری انجام می‌شود. برد عملیاتی بیشتر است.

۴. اف-۳۵ آی (F-35I)

مدل ویژه اسرائیل که به اویونیک و سامانه‌های جنگ الکترونیک بومی مجهز است. اسرائیل اولین کشوری بعد از آمریکا است که این مدل را عملیاتی کرده و تاکنون ۱۹ فروند سفارش داده است.
در ۲۰۲۳ اولین استفاده عملیاتی بمب‌های سنگر شکن از این مدل ثبت شده است.

۵. سی اف-۳۵ (CF-35)

نسخه مخصوص کانادا بر پایه اف-۳۵ ای که چتر ترمز دارد و سوخت‌گیری هوایی آن به روش میله و مهار چتری انجام می‌شود، برخلاف مدل اصلی ای که بوم دارد.
نسخه نروژی هم همین ویژگی‌ها را دارد و برای باندهای یخ زده ساخته شده است.

طراحی جنگنده F-35

طراحی اف-۳۵ بر اساس پیشرفته‌ترین فناوری‌های هوافضا و با تمرکز ویژه بر کاهش قابلیت ردیابی راداری انجام شده است. طراحی بال‌ها، بدنه و سطوح کنترل هواپیما به گونه‌ای است که رادارگریزی را به حداکثر می‌رساند.
همچنین این جنگنده دارای بدنه یکپارچه با پوشش مواد جاذب امواج راداری است که در ترکیب با شکل آیرودینامیک خاص، ردپای راداری را به حداقل می‌رساند.

طراحی بدنه و ساختار فیزیکی

• پبدنه یکپارچه هواپیما با استفاده از مواد جاذب امواج راداری ساخته شده است.
•  شکل آیرودینامیک خاص و طراحی زاویه‌دار سطوح خارجی موجب کاهش بازتاب امواج راداری می‌شود.
•  خطوط و درزهای بدنه به حداقل رسانده شده‌اند تا بازتاب راداری کاهش یابد.

پیشرانه

اف-۳۵ از موتور توربوفن Pratt & Whitney F135 بهره می‌برد که یکی از قوی‌ترین موتورهای جت تک‌موتوره در جهان است. این موتور توان تولید نیروی پیشرانه بالا را با قابلیت اطمینان و کارایی مناسب برای عملیات مختلف دارد. مدل اف-۳۵ بی مجهز به سیستم پیشرانه مخصوص برخاست و نشست عمودی است که توانایی برخاستن از سطح‌های کوتاه و فرود عمودی را به آن می‌دهد.

 زیرسیستم‌ها و سامانه‌های پیشرفته F-35

زیرسیستم‌ها و سامانه‌های پیشرفته F-35 مجموعه‌ای از فناوری‌های نوآورانه را در بر می‌گیرد که این جنگنده را به یکی از پیچیده‌ترین و کارآمدترین هواپیماهای نظامی جهان تبدیل کرده است.

۱. رادارگریزی

یکی از ویژگی‌های برجسته اف-۳۵، قابلیت رادارگریزی یا استیلث بودن آن است که باعث می‌شود شناسایی هواپیما توسط رادارهای دشمن به شدت دشوار شود. استفاده از مواد کامپوزیت خاص، طراحی آیرودینامیک و پوشش‌های جذب امواج راداری، به همراه درزهای محدود در بدنه، از جمله عوامل کلیدی در کاهش ردپای راداری است.

۲. رادار AN/APG-81

این رادار فعال آرایه فازی (AESA) با توان بالا، امکان ردیابی چند هدف همزمان، شناسایی و مقابله با تهدیدهای هوایی و زمینی را فراهم می‌کند. این رادار توانایی ارائه داده‌های با کیفیت بالا را برای هدف‌گیری دقیق تسلیحات و انجام عملیات جنگ الکترونیک دارد.

۳. سامانه روزنه توزیع شده (DAS)

این سامانه مجموعه‌ای از حسگرهای الکترواپتیکی و فروسرخ است که در سراسر بدنه هواپیما نصب شده‌اند و به خلبان امکان می‌دهد تهدیدها را در تمامی زوایا مشاهده کند. DAS قابلیت هشدار زودهنگام و تصویربرداری حرارتی را فراهم می‌آورد.

۴. سامانه هدفگذاری الکترواپتیکی EOTS-AN/AAQ-40

سامانه پیشرفته‌ای است که برای شناسایی، هدف‌گیری و ردیابی اهداف استفاده می‌شود. این سامانه شامل دوربین‌های مادون قرمز، لیزر و حسگرهای نوری است که امکان قفل بر روی اهداف زمینی، هوایی و دریایی را با دقت بالا فراهم می‌کند.

۵. سامانه جنگ الکترونیک AN/ASQ-239

این سامانه وظیفه محافظت الکترونیکی هواپیما را بر عهده دارد و توانایی مقابله با تهدیدات راداری و موشکی را از طریق اخلال و گمراه‌سازی سامانه‌های دشمن دارد.

۶. سامانه ارتباطی، راهبری، شناسایی (CNI AN/ASQ-242)

این سیستم پیشرفته امکان ارتباط امن و سریع با دیگر واحدهای نظامی و مراکز فرماندهی را فراهم می‌کند و نقش حیاتی در عملیات هماهنگ و اطلاعاتی دارد.

۷. سیستم عامل جنگنده F35

اف-۳۵ مجهز به یک سیستم عامل کامپیوتری بسیار پیشرفته است که اطلاعات متعددی را از حسگرها دریافت و پردازش می‌کند و به خلبان کمک می‌کند تا با نمایشگرهای دیجیتال و کلاه‌خود مجهز به واقعیت افزوده، درک کاملی از محیط نبرد داشته باشد. این سیستم به صورت مداوم بروزرسانی می‌شود تا قابلیت‌های هواپیما را ارتقاء دهد.

۸. اتاقک خلبان

اتاقک خلبان در اف-۳۵ دارای نمایشگر لمسی بزرگ و صفحه نمایش HUD (نمایش سر بالا) نیست بلکه اطلاعات به صورت مستقیم روی شیشه کلاه‌خود به خلبان منتقل می‌شود. این فناوری که «کلاه‌خود چند منظوره» نامیده می‌شود، اطلاعات حیاتی را بدون نیاز به نگاه کردن به پنل‌های داخل کابین ارائه می‌کند.

سفارش‌ها و طرح‌های خرید

تا اکتبر ۲۰۱۸، بیش از ۳۰۰۰ فروند اف-۳۵ سفارش داده شده است. مشتریان اصلی شامل ایالات متحده، اسرائیل، بریتانیا، ژاپن، کره جنوبی، ترکیه و ایتالیا هستند. آمریکا قصد دارد تا سال ۲۰۴۴ بیش از ۲۴۵۰ فروند از این هواپیما را در خدمت داشته باشد.

نقش F-35 در تنش‌های نظامی بین اسرائیل و ایران

1. برتری هوایی و رادارگریزی:
   اسرائیل از جمله کشورهایی است که جنگنده‌های F-35 را در اختیار دارد و این هواپیماها برای حفظ برتری هوایی و انجام عملیات‌های مخفیانه و دقیق در برابر سامانه‌های پدافند هوایی پیشرفته طراحی شده‌اند. در تنش‌های اخیر، اف-۳۵ به اسرائیل این امکان را می‌دهد که با خطر کمتر شناسایی و رهگیری، به اهداف حساس در عمق خاک دشمن (مانند سایت‌های موشکی یا مراکز فرماندهی وابسته به ایران یا گروه‌های نیابتی) حمله کند.

2. عملیات‌های اطلاعاتی و شناسایی:
   سامانه‌های پیشرفته جنگ الکترونیک و نظارتی اف-۳۵، مثل DAS و EOTS، امکان جمع‌آوری دقیق اطلاعات لحظه‌ای از میدان نبرد را فراهم می‌کنند. این توانمندی به اسرائیل کمک کرده است تا از تحرکات نیروهای نیابتی ایران در سوریه، لبنان و دیگر مناطق مطلع باشد و حملات هدفمندتری انجام دهد.

3. بازدارندگی و اثر روانی:
   وجود جنگنده‌های نسل پنجم مانند F-35 در نیروی هوایی اسرائیل به عنوان یک عامل بازدارنده در مقابل اقدامات نظامی ایران و نیروهای وابسته به آن مطرح است و باعث تردید دشمن در اقدام مستقیم یا گسترده می‌شود.

4. مشارکت در عملیات مشترک و هماهنگی با سامانه‌های دفاعی:
   اف-۳۵ قابلیت ادغام با سامانه‌های دفاع هوایی و اطلاعاتی اسرائیل را دارد و به شکل شبکه‌محور عمل می‌کند، که موجب بهبود واکنش سریع به تهدیدها و همکاری نزدیک با سامانه‌های موشکی گنبد آهنین و سایر سامانه‌های دفاعی می‌شود.

انتهای مطلب/ ن.پ