ورثه زن چه کسانی هستند؟
بر اساس قانون اموال، حقوق و اموال منقول و غیر منقول اشخاص بعد از فوت، بین وراث آن شخص تقسیم می شود.
قوانین اموال، در تقسیم اموال زن فوت شده و مرد فوت شده باهم تفاوت دارد، ورثه زن در صورتی که متوفی دارای وصیت نامه نباشد، بر اساس قوانین خاصی از اموال زن ارث می برند که در ادامه به توضیح اینکه ورثه زن چه کسانی هستند؟ خواهیم پرداخت. به این نکته توجه داشته باشد که مراحل انحصار وراثت مادر با پدر هیچ تفاوتی ندارد و براساس قانون جدید سازمان ثبت احوال مسئول صادر کردن گواهی انحصار وراثت می باشد.
طبقات ورثه زن
قبل توضیح چگونگی به ارث رسیدن اموال زن، توضیح مختصری در رابطه با طبقات ورثه زن (نسبی) در زیر داده ایم تا درک مطلب راحت تر شود:
طبقه اول وارثان
این طبقه را فرزندان، پدر و مادر و نوه های زن فوت شده تشکیل می دهند، البته باید در نظر داشت که سهم هریک متفاوت می باشد. نکته ای که باید در نظر گرفت این است که همسر دائمی زن در حکم وارثان طبقه اول می باشد.
طبقه دوم وارثان
این طبقه شامل پدر بزرگ، مادر بزرگ، خواهر، برادر و فرزندان خواهر و برادر متوفی می باشد.
طبقه سوم وارثان
این طبقه را عمه، عمو، دایی، خاله و فرزندان آن ها تشکیل می دهند.
قوانین تقسیم اموال زن
برای تقسیم ارثیه بین وراث زن فوت شده براساس چند نکته عمل می کنیم:
نکته شماره یک: اموال زن به چه کسانی به ارث می رسد؟ به چه میزان؟
مطابق ماده ۸۶۴ قانون مدنی:« از جمله اشخاصی که به موجب سبب ارث می برند هر یک از زوجین است که در حین فوت دیگری زنده باشد.»
مطابق ماده ۹۱۳ قانون مدنی:« هر یک از زوجین که زنده باشند فرض خود را می برد و این فرض عبارت است نصف ترکه برای زوج و ربع آن برای زوجه در صورتی که میت اولاد یا اولاد اولاد نداشته باشد و از ربع ترکه برای زوج و ثمن آن برای زوجه، در صورتی که میت اولاد یا اولاد اولاد داشته باشد، مابقی ترکه بر طبق مقررات بین سایر وراث تقسیم می شود.»
براساس دو ماده قانون فوق در درجه اول باید بررسی شود؛ زن فوت شده ازدواج دائمی کرده است یا نه؛ یعنی دارای همسر قانونی و دائمی هست یا خیر، در صورتی که متوفی همسری داشته باشد و دارای فرزند باشد یعنی ورثه زن همسر، فرزندان و پدر و مادر او باشند، یک چهارم از ترکه زن به شوهر او می رسد، در صورت که زن فوت شده، فرزندی نداشته باشد یک دوم از اموال زن به شوهرش ارث می رسد و یک دوم مابقی به پدر و مادر او ارث می رسد.
نکته شماره دو: سهم پدر و مادر زن در تقسیم ارثیه
در مرحله دوم باید بررسی شود که والدین زن در قید حیات هستند یا خیر، در صورت زنده بودن؛ اگر متوفی همسر و فرزندی نداشته باشد یعنی تنها ورثه زن پدر و مادر وی باشند، تمام ارثیه وی بین پدر و مادر او به صورت دو سهم پدر و یک سهم مادر تقسیم می شود و در صورتی که زن متوفی فقط پدر یا مادر داشته باشد، کل ارثیه زن به طرفی که در قید حیات می رسد.
اگر ورثه زن همسر و فرزندانش باشند، بعد از این که ارثیه همسرش مشخص شد( یک چهارم از اموال)؛ یک ششم از اموال زن به پدر و یک ششم به مادر وی می رسد، و سپس ما بقی ترکه به صورت سهم پسر دو و سهم دختر یک میان فرزندان متوفی تقسیم می شود.
اما در صورتی که متوفی فرزندی نداشته باشد یک دوم ارثیه زن به پدر و مادر او( به صورت یک سهم مادر ودو سهم پدر) و یک دوم مابقی به همسر متوفی می رسد.
نکته شماره سه: اگر زن هیچ ورثه در قید حیاتی نداشته باشد، ارث او چه می شود؟
در تقسیم اموال زن فوت شده، اگر ورثه زن که در طبقه اول بیان شد، در قید حیات نباشند؛ نوبت به وارثان طبقه دوم و اگر بازهم وارثان طبقه دوم در قید حیات نباشند؛ ارثیه زن به وارثان طبقه سوم می رسد.
نکته ای که باید در نظر گرفت این است که اگر زن دارای همسر عقدی باشد و هیچ یک از وارثان سه طبقه را نداشته باشد کلیه ارثیه او به همسرش می رسد، و اگر از ورثه زن هیچ یک در قید حیات نباشند و زن فوت شده نیز وصیتی برای اموال خویش نکرده باشد، ماده ۳۳۵ قانون امور حسبی در مورد ترکه متوفی بلا وارث چنین مقرر داشته است:
« اگر از تاریخ تحریر ترکه تا ده سال وارث متوفی معلوم شود، ترکه به او داده می شود و پس از گذشتن مدت نامبرده، باقی مانده ترکه به خزانه دولت تسلیم می شود و ادعاء حقی نسبت به ترکه از کسی به هر عنوان که باشد پذیرفته نیست.»
در چه مواردی شوهر از زن ارث نمی برد؟
در نکاح موقت هیچ یک از دیگری ارث نمی برد؛ حتی اگر شرط کرده باشند، شرط باطل است.
چنان چه شوهر کافر باشد، ارثیه ای به او تعلق نخواهد گرفت.
نمونه دادخواست تقسیم ترکه
خواهان:
نام و نام خانوادگی: [نام کامل خواهان]
نام پدر: [نام پدر خواهان]
اقامتگاه: [آدرس دقیق محل سکونت خواهان]
کد ملی: [کد ملی خواهان]
خواندگان:
۱. نام و نام خانوادگی: [نام کامل ورثه اول]، اقامتگاه: [آدرس دقیق]، کد ملی: [کد ملی]
۲. نام و نام خانوادگی: [نام کامل ورثه دوم]، اقامتگاه: [آدرس دقیق]، کد ملی: [کد ملی]
(به تعداد سایر ورثه، مشخصات همه باید اضافه شود)
شرح دادخواست
ریاست محترم دادگاه عمومی حقوقی شهرستان [آخرین شهرستان محل اقامت متوفی]
با سلام و احترام؛
به استحضار عالی می رساند، مورث اینجانب، مرحوم/مرحومه [نام کامل متوفی] به شماره شناسنامه [شماره شناسنامه متوفی] در تاریخ [تاریخ دقیق فوت] دار فانی را وداع گفته اند.
مطابق گواهی انحصار وراثت به شماره دادنامه [شماره دادنامه] صادره از شعبه [شماره شعبه] شورای حل اختلاف/دادگاه عمومی [نام شهرستان] که تصویر مصدق آن به پیوست تقدیم گردیده است، ورثه حین الفوت آن مرحوم/مرحومه، اینجانب (خواهان) و خواندگان محترم می باشیم.
ماترک به جای مانده از متوفی شامل اموال منقول و غیرمنقول از جمله [به چند مورد مهم اشاره شود، مانند: یک دستگاه آپارتمان مسکونی به پلاک ثبتی …، یک دستگاه خودروی …، و وجوه نقد بانکی] می باشد. متأسفانه علی رغم مراجعات و درخواست های مکرر اینجانب برای تقسیم دوستانه و مسالمت آمیز اموال، خواندگان محترم از هرگونه همکاری جهت تعیین سهم الارث و تقسیم قانونی ماترک امتناع ورزیده و بخشی از اموال نیز در تصرف ایشان قرار دارد.
نظر به اینکه ادامه حالت اشاعه در ماترک، موجب تضییع حقوق قانونی اینجانب گردیده است، لذا با تقدیم این دادخواست و با استناد به ماده ۳۰۰ قانون امور حسبی و مواد مرتبط در قانون مدنی، از آن مقام محترم قضایی، تقاضای رسیدگی و صدور حکم شایسته مبنی بر تقسیم ماترک متوفی، و در صورتی که اموال غیرمنقول قابلیت افراز (تقسیم فیزیکی) نداشته باشند، صدور دستور فروش و تقسیم بهای آن میان ورثه بر اساس سهام مقرر در گواهی انحصار وراثت، مورد استدعاست.
همچنین جهت ارزیابی دقیق بهای اموال و ارائه طرح تقسیم کارشناسی، استدعا دارد قرار ارجاع امر به کارشناس رسمی دادگستری در رشته مربوطه صادر گردد.
با تجدید احترام
نتیجه گیری
تقسیم ارثیه یکی از دعاوی مهمی است که پرونده های زیادی را در دادگاه خانواده به خود اختصاص می دهد؛ در صورتی که قوانین و مقررات مرتبط به آن بسیار واضح و مشخص است.
همان طور که ما در بالا به توضیح تقسیم ارثیه بین ورثه زن پرداختیم و برخی نکات را بازگو کردیم با مراجعه به یک وکیل با تجربه در حوضه خانواده می توان از این دعاوی در زمینه تقسیم ارثیه جلوگیری کرد.
سؤالات متداول ورثه زن چه کسانی هستند؟
آیا در ازدواج موقت مرد از زن ارث می برد؟
خیر، در ازدواج موقت هیچ یک از دیگری ارث نمی برد حتی اگر شرط کرده باشند.
شوهر جز کدام از طبقات وارثان قرار می گیرد؟
اگر زن و شوهر در عقد رسمی باشند، شوهر در طبقه اول جای داده می شود.
شوهر چه مقدار از زن فوت شده ارث می برد؟
در صورتی که ورثه زن تنها همسر و پدر و مادر زن باشند اموال زن به صورت مساوی بین آن ها تقسیم می شود؛ اما اگر زن دارای فرزند باشد؛ تنها یک چهارم از اموالش به شوهرش می رسد.
سهم پدر و مادر زن متوفی از اموال او چقدر است؟
در صورتی که زن همسر و فرزند نداشته باشد تمام ارثیه به آن ها می رسد، اگر فقط همسر داشته باشد یک دوم از ارثیه به پدر و مادر متوفی می رسد و اگر فرزند هم داشته باشد بعد از تعیین ارثیه همسر متوفی؛ به پدر و مادر زن فوت شده هر کدام یک ششم از اموال وی می رسد.
