آشنایی با اختلال دو قطبی؛ علائم و عوامل تشدیدکننده
اگر خواب شما به مرور کم شده و احساس افسردگی و پوچی می‌کنید، ممکن است به اختلال دو قطبی مبتلا باشید. این اختلال با نوسانات شدید خلقی همراه است و شناسایی و درمان زودهنگام آن می‌تواند کیفیت زندگی شما را بهبود بخشد.
به گزارش تجارت امروز؛ اختلال دو قطبی، یکی از پیچیده‌ترین بیماری‌های اعصاب و روان است که می‌تواند زندگی روزمره فرد را تحت تأثیر قرار دهد. این اختلال با دوره‌های شیدایی و افسردگی مشخص می‌شود و اگر به حال خود رها شود، عوارض جدی‌تری به همراه خواهد داشت.
با مطالعه این مقاله می‌توانید با بیماری اختلال قطبی، علائم، علل این بیماری و درمان اختلال دو قطبی آشنا شوید و قدمی مؤثر برای بهبود کیفیت زندگی خود یا نزدیکانتان بردارید. پس بیایید با هم این موضوع مهم را بررسی کنیم!
آشنایی با اختلال دو قطبی
اختلال دو قطبی (Bipolar disorder) یک اختلال روانی است که با نوسانات شدید خلقی بین دوره‌های شیدایی و افسردگی مشخص می‌شود. این نوسانات ممکن است چند هفته یا ماه به طول بینجامد و شامل دوره‌های شیدایی با انرژی بالا و احساس شادی بیش از حد و دوره‌های افسردگی با احساس غم و ناامیدی هستند.
اختلال دو قطبی به دو نوع اصلی تقسیم می‌شود: نوع ۱، که شامل دوره‌های کامل شیدایی است و نوع ۲، که شامل هیپومانیا و دوره‌های افسردگی عمده می‌شود. این اختلال معمولاً مزمن است و نیاز به درمان مستمر دارد. با برنامه درمانی مناسب، افراد مبتلا می‌توانند علائم خود را مدیریت کنند و کیفیت زندگی‌شان را بهبود بخشند. سن متوسط بروز این اختلال حدود ۲۵ سالگی است و در زنان و مردان به یک میزان شایع است.
علائم اختلال دو قطبی
اختلال دوقطبی یک اختلال روانی است که با تغییرات شدید خلق و خو مشخص می‌شود. در فاز مانیک، فرد ممکن است احساس شادی و انرژی غیرقابل کنترل داشته باشد، کمتر بخوابد، پرحرفی کند و افکارش به سرعت تغییر کند. این حالت می‌تواند منجر به تصمیم‌گیری‌های غیرعاقلانه و رفتارهای پرخطر شود.
در مقابل فاز افسردگی با احساس ناامیدی، بی‌انگیزگی، تغییرات وزن، بی‌خوابی یا خواب زیاد و افکار خودکشی همراه است. تشخیص علائم و درمان زودهنگام این اختلال اهمیت زیادی دارد، زیرا می‌تواند کیفیت زندگی فرد را بهبود بخشد و خطرات جدی را کاهش دهد. به برخی از علائم مهم اختلال دو قطبی را در این بخش می پردازیم.
۱. فاز مانیک یا مانیا (شیدایی)
- احساس غیرقابل‌کنترل شادی و انرژی.
- افزایش فعالیت و اضطراب.
- کاهش نیاز به خواب و پرحرفی.
- افکار مغشوش و عدم تمرکز.
- تصمیم‌گیری‌های غیرعاقلانه و ولخرجی.
۲. فاز افسردگی
- حالت غم و ناامیدی و احساس پوچی.
- بی‌تمایلی به فعالیت‌ها و کاهش انرژی.
- تغییرات وزنی (کاهش یا افزایش وزن).
- بی‌خوابی یا خواب بیش از حد.
- افکار خودکشی یا احساس بی‌ارزشی.
علائم در کودکان و نوجوانان
- تغییرات شدید خلق و خو.
- عصبانیت و تحریک‌پذیری.
- نوسانات سریع بین حالت‌های شیدایی و افسردگی.
علائم روان‌پریشی
- افکار خودبزرگ‌بینانه در دوره شیدایی.
- توهم و وهم در دوره افسردگی.
- خطر خودکشی بالا به‌ویژه در دوره‌های اولیه.
اگر احساس می‌کنید که این نشانه‌ها در زندگی شما وجود دارند، بهتر است با یک متخصص روانشناسی یا روانپزشکی مشورت کنید. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب می‌تواند به مدیریت علائم و بهبود کیفیت زندگی شما کمک کند.
عوامل تشدید کننده اختلال دو قطبی
اختلال دو قطبی به عوامل متعددی بستگی دارد که شامل:
۱- تفاوت‌های بیولوژیکی
در افراد مبتلا به اختلال دوقطبی، اسکن‌های مغزی نشان داده‌اند که نازک شدن قشر مغز، به‌ویژه در نواحی مربوط به تنظیم احساسات و تصمیم‌گیری، می‌تواند رخ دهد. این تغییرات ساختاری ممکن است بر توانایی فرد در کنترل احساسات و رفتارهایش تأثیر بگذارد و موجب نوسانات شدید خلقی شود.
ژنتیک
ژنتیک نقش مهمی در اختلال دوقطبی ایفا می‌کند، به‌طوری‌که داشتن یکی از اعضای خانواده مبتلا خطر ابتلا را افزایش می‌دهد. پژوهش‌ها نشان می‌دهد که ترکیب چندین ژن مختلف می‌تواند در بروز این اختلال موثر باشد، اما ژن‌های خاص هنوز به‌طور کامل شناسایی نشده‌اند.
عوامل محیطی
عوامل محیطی مانند تجربه رویدادهای پرتنش، از جمله از دست دادن عزیزان یا وقوع آسیب‌های روانی، می‌توانند به عنوان محرک‌هایی برای شروع یا تشدید علائم اختلال دوقطبی عمل کنند. این وقایع استرس‌زا ممکن است به نوسانات شدید خلقی و بازگشت دوره‌های مانیا یا افسردگی در افراد مستعد منجر شوند.
اختلالات خواب
اختلالات خواب، مانند بی‌خوابی یا تغییرات ناگهانی در الگوی خواب، می‌توانند به تشدید علائم اختلال دوقطبی منجر شوند. کمبود خواب یا خواب زیاد ممکن است نوسانات خلقی مانند مانیا یا افسردگی، را تحریک کرده و وضعیت بیمار را ناپایدار کند.
سوءمصرف الکل یا مواد مخدر می‌تواند علائم اختلال دوقطبی را تشدید کرده و دوره‌های مانیا و افسردگی را طولانی‌تر یا شدیدتر کند. علاوه بر این، اعتیاد باعث پیچیده شدن روند درمان می‌شود زیرا ممکن است داروهای تجویز شده اثربخشی کمتری داشته باشند یا تداخلات منفی ایجاد شود.
عوارض دارویی
برخی داروها، به ویژه ضدافسردگی‌ها، می‌توانند در افراد مبتلا به اختلال دوقطبی باعث تشدید علائم شوند. به همین دلیل، درمان با ضدافسردگی‌ها معمولاً با احتیاط و همراه با تثبیت‌کننده‌های خلقی انجام می‌شود تا از این عوارض جلوگیری شود.
فشار روحی و مشکلات در روابط
فشار روحی ناشی از مشکلات در روابط شخصی یا کاری می‌تواند به عنوان یک محرک برای تشدید علائم اختلال دوقطبی عمل کند. استرس‌های عاطفی و تعارضات مداوم می‌توانند دوره‌های مانیا یا افسردگی را تحریک کرده و مدیریت بیماری را دشوارتر کنند.
درمان اختلال دو قطبی
اختلال دوقطبی درمان قطعی ندارد اما روش‌های متعددی برای کنترل علائم و بهبود کیفیت زندگی وجود دارد. در زیر به برخی از این روش‌ها اشاره می‌شود:
۱. درمان دارویی
برای مدیریت دوره‌های شیدایی یا هیپومانیک، پزشکان معمولاً داروهای تثبیت‌کننده خلق تجویز می‌کنند. از جمله این داروها می‌توان به:
- والپروئیک اسید (Depakene)
- اولانزاپین
- دیوالپروکس سدیم (Depakote)
- کاربامازپین (Tegretol، Equetro)
- لیتیوم (Lithobid) اشاره کرد.
۲. روان‌درمانی (سایکوتراپی)
روش‌های روان‌درمانی به ویژه رفتار درمانی، به بیمار کمک می‌کند تا با علائم خود بهتر کنار بیاید و کیفیت زندگی‌اش را افزایش دهد.
۳. روش‌های درمانی مکمل
- هیپنوتیزم: می‌تواند به کاهش اضطراب و استرس کمک کند.
- زالو درمانی: اگرچه به عنوان یک درمان سنتی مطرح می‌شود اما نباید به عنوان روش اصلی درمان اختلال دو قطبی در نظر گرفته شود.
۴. تغییر سبک زندگی
تغییرات مثبت در سبک زندگی، از جمله خواب منظم، تغذیه سالم و ورزش، می‌تواند به مدیریت بهتر علائم کمک کند.
نقش حمایت از بیماران
آگاهی و آموزش اطرافیان درباره اختلال دوقطبی، نقش کلیدی در حمایت از بیماران دارد. تشویق به جستجوی درمان و مراقبت از وضعیت روحی آن‌ها می‌تواند به کاهش خطرات و آسیب‌های ناشی از بیماری کمک کند.
سخن آخر:
اختلال دوقطبی یک بیماری روانی است که با نوسانات شدید خلقی بین دوره‌های مانیا (شیدایی) و افسردگی مشخص می‌شود. درمان این بیماری معمولاً شامل مصرف دارو، تغییر در سبک زندگی، و مراجعه به پزشک برای مدیریت بهتر علائم است.
حمایت افراد مهم زندگی از جمله دوستان و خانواده، نقش مهمی در کمک به فرد مبتلا به دوقطبی دارد. ایجاد یک شبکه حمایتی قوی، پرهیز از موقعیت‌های استرس‌زا و پیروی منظم از برنامه درمانی می‌تواند به کنترل و بهبود کیفیت زندگی کمک کند.
اگر شما یا کسی که می‌شناسید با این بیماری زندگی می‌کنید، به اشتراک گذاشتن تجربیات، نظرات و پیشنهادات می‌تواند در ایجاد فضایی حمایت‌گرانه و آموزنده برای دیگران مفید باشد.
انتهای مطلب/ن.پ
