خدمات سالمندی مشاغل پولساز قرن آینده در ایران / قریب به ۲ میلیون سالمند، فاقد بیمه بازنشستگی هستند

به گزارش تجارت امروز؛ در حال حاضر به طور خاص ۲۶ استان کشور به دوره سالمندی جمعیت قدم گذاشته‌اند و این مسئله در استان های دارای اقتصاد روستایی و کشاورزی بیشتر دیده می شود. در این میان وضعیت بیمه های بازنشستگی و خدمات سالمندی، نیازمند توجه جدی و برنامه ریزی دقیق می باشد.

رشد ۱۵درصدی سهم هزینه بهداشت و درمان سالمندان

بررسی مرکز آمار ایران نشان می‌دهد از سال ۱۳۷۵ تا ۱۳۹۰ سهم هزینه بهداشت و درمان سالمندان از هشت میلیون و ۹۴هزار و ۸۲۹ ریال به ۹۸میلیون و ۱۸۹هزار و۶۰۰ ریال رسیده است که افزایشی بیش از ۱۵برابر را نشان می‌دهد.

مصرف متوالی و به‌دفعات بیشتر از خدمات سلامت، طولانی‌تر شدن مدت استفاده از خدمات (مانند افزایش مدت اقامت و بســتری در بیمارستان‌ها و اقامتگاه‌های سلامت) و گرانی هزینه‌های دارویی و درمانی در هر دوره از درمان در مقایسه با سایر گروه‌های ســنی به جهت نوع بیماری و میزان پاسخ‌دهی به درمان‌ها  از مهم‌ترین دلایل بالا بودن هزینه‌های بهداشت و درمان سالمندان است.

علاوه بر این هزینه‌های خدمات درمانی در منزل نیز بسیار قابل‌توجه می‌باشد. برای مثال بر اساس مصوبه دولت در سال ۹۶ هزینه حضور پزشک برای حمام بیمار در منزل حدود ۴۰ هزار تومان است (مشاهده کامل تعرفه‌ها در.

با افزایش هزینه‌های مراقبتی دوره سالمندی، فشار مضاعفی بر روی خانواده‌های سالمند و سالمندان تحت تکفل پیش می‌آید که اگر سالمند تحت پوشش بیمه‌های بازنشستگی و … نباشد، به نسبت بالایی شاهد بازگشت سالمندان و بازنشستگان به عرصه‌های شغلی خواهیم بود. گرچه آمار مستندی از بازگشت سالمندان به عرصه‌های شغلی در ایران وجود ندارد، اما بر اساس گزارش مهر، بیش از ۱.۶ میلیون بازنشسته نیز همچنان شاغل هستند که این امر نشان از تأمین نشدن هزینه‌های زندگی در دوره بازنشستگی است.

۲ میلیون سالمند فاقد بیمه بازنشستگی!

بر اساس داده‌های مرکز آمار در سرشماری سال ۹۵ جمعیت بالای ۶۰ سال کشور ۷.۴۱۴.۰۹۱ نفر هستند که از این تعداد، ۳.۶۵۸.۴۰۵ نفر مرد و ۳.۷۵۵.۶۸۶ نفر زن هستند. در آخرین آمار منتشره شده تجمیعی در سال ۹۳ در بررسی دادهای صندوق بازنشستگی کشوری، صندوق بیمه اجتماعی کشاورزان، روستاییان و عشایر، صندوق بازنشستگی نیروهای مسلح و سایر بیمه ها نشان می دهد که تعداد ۴.۴۹۱.۰۰۰ نفر از صندوق های مختلف بازنشستگی، مستمری دریافت می کردند.

البته علی‌اکبر سیاری از مسئولان بهد‌اشت وزارت بهد‌اشت در این زمینه اظهار داشته است: «۱۷د‌رصد سالمند‌ان کشور (بیش از یک میلیون نفر) از هرگونه حمایت مالی محرومند و ۳۸د‌رصد آن‌ها نیاز به حمایت مالی د‌ارند».

همچنین گفتنی است براساس آخرین آمارها، از ۲۰ میلیون جمعیت روستایی، ۲.۰۴۳.۶۷۹ نفر در سن بالای ۶۰ سال قرار دارند که تنها ۲۵۰ هزار نفر از آنان بازنشسته بیمه صندوق بیمه اجتماعی کشاورزان، روستاییان و عشایر هستند.

هرچند تعداد افراد بدون بیمه بازنشستگی دقیقا مشخص نیست، اما با توجه به آمارهای فوق، رقم ۲ میلیون سالمند فاقد بیمه هم دور از ذهن نمی نماید.

مشاغلی که در در ۱۰ سال آینده رونق می‌گیرند

به دنبال افزایش درصد سالمندان، عرصه‌های اشتغال در بخش‌های خدمات سالمندی نیز افزایش چشمگیری خواهد داشت.

برای مثال تحقیقات زیادی وجود دارد که نشان می‌دهد در چند سال اخیر در سطح دنیا مشاغل خدمات دوره‌ی سالمندی به‌طور چشمگیری افزایش‌یافته و در حال تبدیل‌شدن به مشاغل پردرآمد هستند.

وب‌سایت «Insider»  با استفاده از داده‌های وزارت کار آمریکا، فهرستی از بهترین مشاغل سال ۲۰۱۷ را بر اساس چهار عامل محیط، درآمد، چشم‌انداز و اضطراب معرفی کرده است که این تحقیق نشان می‌دهد، شغل «مدیر خدمات درمانی» دومین شغل برتر آمریکا و « خدمات درمانی» نهمین شغل برتر مشاغل آمریکا می‌باشند.

 در ایران نیز مشاغلی همچون خدمات  نگهداری از سالمند، انجام خرید خانه برای سالمندان، جذب نیروی بهیار،  بهورز، تزریقاتی، ماساژور و فیزیوتراپ برای امور خانگی به‌سرعت در حال افزایش است. برای مثال در استان تهران علاوه بر ۴۵مرکز (آسایشگاه) نگهداری سالمندان، تعداد بی‌شماری از شرکت‌های خدماتی به نگهداری از سالمندان در منازل می‌پردازند که خدماتی همچون ماساژوری، رانندگی، خرید و … را برای سالمندان انجام می‌دهند.

به گفته علی ربیعی وزیر رفاه دولت روحانی «از مجموع ۳.۷۵۵.۶۸۶  نفر زنان بالای ۶۰ سال، ۲۴درصد زنان معادل حدود ۹۰۰ هزارنفر تنها زندگی می کنند.» بر مبنای اظهارات ربیعی می توان گفت، با توجه به افزایش تعداد سالمندان در سال های آتی، آسیب پذیری این افراد و نیاز به مراقبت فضای شغلی مشاغل ذکر شده را بسیار گسترده تر خواهد کرد.

افزایش سرسام‌آور هزینه‌های کشور و فرد در دوره سالمندی

یکی از نشانه‌های دوره سالمندی، افزایش ابتلا به برخی بیماری‌ها و بر مبنای آن افزایش نیاز به مراقبت نسبت به دوره جوانی و میان‌سالی است. ناتوانی، اختلالات ذهنی، فوت همسر، افزایش تصادفات، آرتروز، پوکی استخوان، بیماری‌های قلبی و فشارخون، مشکلات بینایی و شنوایی، تنهایی و مسائلی ازاین‌دست باعث می‌شود تا سالمندان آسیب‌پذیرتر از سایر اقشار باشند.

گرچه در ایران همواره به لحاظ ساختار مستحکم خانواده‌ها، دوره سالمندی و به‌اصطلاح عامیانه دوره ریش‌سفیدی بیشترین عزت و احترام را برای فرد به ارمغان می‌آورد، اما در حال حاضر صنعتی شدن جوامع روزبه‌روز بر جدایی مکانی فرزندان و والدین می‌افزاید که جامعه ایران نیز از این قاعده  مستثنی نیست.

بدین‌جهت با توجه به آمار و ارقام ذکرشده از تغییرات ساختار سنی جمعیت کشور، در دهه‌های آینده نگهداری، مراقبت و خدمات‌دهی به جمعیت سالمند خود چالش جدی برنامه‌ریزی نهادهای دولتی و عمومی خواهد بود. در یک نمونه فقط مدیرعامل انجمن آلزایمر ایران تخمین می‌زند که در کشور ۷۰۰ هزار نفر مبتلا به آلزایمر داریم.

لذا در دهه‌های آتی، سالمندی به‌عنوان یک چالش در کشور مطرح خواهد بود که در این راستا شاهد افزایش هزینه‌های درمانی و مراقبتی این بخش از جمعیت کشور خواهیم بود.

اما علاوه بر روند نگران کننده افزایش جمعیت ســالمندان ایران، تبعاتی که این افزایش بر ابعاد مختلف اجتماعی و اقتصادی ازجمله بر منابع بهداشــت و درمان خواهد گذاشت نیز جای تامل دارد. بر اساس پژوهش موسسه راهبــردی بازنشســتگی صبا (وابسته به صندوق بازنشستگی کشور) در ســال ۹۴  سهم هزینه‌های بهداشت و درمان از هزینه کل خانوارهای دارای سالمند دو برابر این سهم در خانوارهای بدون سالمند است(نتایج پژوهش در شماره ۲۶ و ۲۷ ماهنامه تحلیلی قلمرو رفاه آمده است