نگاهی به آداب و رسوم مردم بندر عباس؛ از سفرههای رنگین تا موسیقیهای دلنشین
بندرعباس، شهری سرشار از رنگ و زندگی است که فرهنگ و آداب و رسوم خاص خود را در دل تاریخ به دوش میکشد. با سفر به این دیار، نه تنها با جاذبههای طبیعی و تاریخی آشنا میشوید، بلکه تجربهای بینظیر از همنشینی با مردمی خونگرم و مهماننواز را خواهید داشت. با همراه باشید تا بیشتر درباره فرهنگ و آداب و رسوم مردم بندر عباس بدانید.
به گزارش تجارت امروز؛ آداب و رسوم مردم بندر عباس، مجموعهای غنی از سنتها و آدابورسوم است که از گذشتههای دور تا به امروز حفظ شده است. این فرهنگ با توجه به همجواری بندرعباس با دریا و ارتباطات تجاری با کشورهای مختلف، تحت تأثیر اقوام گوناگون قرار گرفته و تنوع فرهنگی را به ارمغان آورده است.
مردم بندرعباس با گویش بندری و پوششهای رنگارنگ خود، هویت ویژهای را به نمایش میگذارند و آدابورسوم محلی آنها، شامل مراسم عروسی و جشنهای مختلف نشاندهنده اصالت و گرمی این دیار است.
آداب و رسوم مردم بندر عباس
در هر گوشه از این شهر زیبا داستانی برای گفتن وجود دارد؛ از جشنهای سنتی که به یادگار ماندهاند تا غذاهای محلی لذیذ که هر یک نمادی از تاریخ و تنوع فرهنگی این سرزمین هستند. در این بخش به معرفی آداب و رسوم مردم بندرعباس میپردازیم. بندرعباس، با سواحل دلانگیز و بازارهای پرجنبوجوش، مکان ایدهآلی برای تجربهای فراموشنشدنی است.
جشن ازدواج در بندر عباس
ازدواج در بندرعباس با سادگی و کمهزینه برگزار میشود و بیشتر بر پیوند زناشویی تمرکز دارد. در این مراسم، پس از توافق خواستگاری، عقد بههمراه شهود انجام میشود و در حین قرائت خطبه، دکمههای لباس عروس و داماد باز میشود تا نمادی از گشوده بودن بخت آنها باشد.
در شب عروسی، زنان خانواده داماد با لباسهای رنگارنگ به خانه داماد میآیند و سپس برای دعوت دوستان و آشنایان به مراسم عروسی، به خانههای دیگر میروند. پس از آن، هدایای داماد به خانه عروس منتقل میشود. مراسم حنابندان نیز در این دوره برگزار میشود که در آن به دست و پای عروس حنا میزنند. جالب است که در بندرعباس عروس جهیزیهای به خانه شوهر نمیبرد اما مادرش چند لباس برای او آماده میکند. عروس و داماد پس از مراسم، سه روز در حجله میمانند و سپس به دیدار والدین خود میروند تا زندگی مشترکشان را آغاز کنند.
مراسم قبله دعا
مراسم «قبله دعا» در بندرعباس از مهمترین آیینهای مذهبی است که بهمنظور بارانخواهی و درخواست رحمت الهی برگزار میشود. این مراسم در زمانی که ذخایر آب کم میشود، به مدت دو روز اجرا میشود و مردم به صورت گروهی در معابر و بازارها حضور یافته و با خواندن اشعاری خاص دعا میکنند.
در خلال این مراسم، غذاهای نذری پخته شده و بین افراد نیازمند تقسیم میشود تا به برکت این عمل، درهای رحمت الهی باز شود. همچنین روزه باران نیز بخشی از این آیین است. در کنار مراسم قبله دعا، بندرعباسیها همچنین مراسم قربانی برای باران را برگزار میکنند که در آن چندین گوسفند قربانی شده و گوشت آنها به فقرا داده میشود. مردم به قدری به این مراسم ایمان دارند که قبل از برگزاری، منابع آب را پاکسازی میکنند تا باران به بهترین شکل ذخیره شود.
مراسم زنبیل گردان
مراسم زنبیلگردان یکی از سنتهای زیبا و خاص در بندرعباس است که مختص کودکان زیر دو سال برگزار میشود. در این مراسم، زنبیلی از برگ درخت نخل تهیه میشود و به شکلهای زیبا تزئین میشود. هدف اصلی این مراسم راه انداختن و تشویق کودکان به قدم زدن است.
پدر و مادرها به همراه اقوام و دوستان در این مراسم گرد هم میآیند و با شادی و سرور کودک را به داخل زنبیل قرار میدهند. سپس آنها زنبیل را به آرامی میچرخانند و در حین این کار، آهنگها و شعرهای محلی میخوانند تا روحیه کودک را شاد کنند. این مراسم نه تنها برای کودک بلکه برای خانوادهها نیز فرصتی برای گردهمایی و ایجاد خاطرات خوش است و به عنوان نمادی از ورود کودک به دنیای جدید و اولین قدمها در زندگی شناخته میشود.
آداب و رسوم مردم بندر عباس؛ مراسم زار
مراسم زار در بندرعباس، ریشه در باورهای آفریقایی دارد و برای درمان بیماران برگزار میشود. این مراسم بهویژه برای زنانی است که به اعتقاد مردم، به دلیل تسخیر جنها دچار بیماری میشوند.
زمانی که فردی به درمانهای عادی پاسخ نمیدهد، او را به «بابا زار» و «ماما زار» میبرند. این متخصصان بیمار را هفت روز تحت مراقبت قرار میدهند و برای برگزاری مراسم آمادهاش میکنند.
موسیقی زار بخش اصلی مراسم است و به جذب جنها و تسهیل خروج آنها از بدن بیمار کمک میکند. افرادی که پس از مراسم بهبود مییابند، به عنوان «اهل هوا» شناخته میشوند. این مراسم نمایانگر غنای فرهنگی بندرعباس و باورهای عمیق اجتماعی است.
غذاهای محلی مردم بندر عباس
بندرعباس به خاطر تنوع و طعم قوی غذاهایش، به ویژه غذاهای دریایی و ادویهدار، مشهور است. در ادامه به معرفی برخی از این غذاها میپردازیم:
- برنج دیشو: برنجی که با شیره خرما پخته میشود و معمولاً با ماهی سرخشده سرو میگردد. ترکیب طعم ماهی و برنج بسیار دلپذیر است.
- زیبون: این غذا از برنج، ماهی، گوجهفرنگی و ادویه تهیه میشود. زیبون به همراه ترشیهای محلی مثل ترشی انبه سرو میشود و طعمی خاص دارد.
- هواری پلو: برنجی که با ماهی هوور یا میگو، پیاز و ادویهجات مخلوط میشود. طعم لذیذ این غذا به دلیل استفاده از ادویههای محلی است.
- بلالیت: یک خوراک مقوی که معمولاً در صبحانه مصرف میشود. مواد اصلی آن شامل ماکارونی، شیره خرما، گلاب و زعفران است.
- عنکاس: غذایی از ماهی مرکب که به صورت خوراک یا کباب تهیه میشود. برای تهیه آن، عنکاس با خرما، پیاز و ادویهجات تفت داده میشود.
این غذاها به دلیل ترکیب منحصر به فرد طعمها و ادویهها، تجربهای خاص از آشپزی بندرعباس را به ارمغان میآورند.
موسیقی مردم بندر عباس
موسیقی بخش جدانشدنی از فرهنگ بندرعباس و سایر مناطق جنوبی ایران است. مردم این دیار با مهماننوازی و مهربانی، همواره به یادگار سنتهای قدیمی و سازهای محلی خود هستند.
سازهای محلی
سازهای مورد استفاده در موسیقی بندری غالباً شامل سازهای کوبهای و دمیدنی هستند. از جمله این سازها میتوان به تومبا، تمپون و نیانبان اشاره کرد. این سازها به آهنگهای ریتمدار و شادابی که مردم را به رقص و پایکوبی دعوت میکند، حیات میبخشند.
حرکات موزون
نوازندگان معمولاً در حین نواختن با حرکات سرو گردن و بدن، شور و حرارت بیشتری به موسیقی میافزایند که این امر خود تجربهای دلنشین و پرشور را برای شنوندگان به ارمغان میآورد.
سبک موسیقی بندری نهتنها نمادی از فرهنگ و هویت بومی مردم بندرعباس است، بلکه ابزاری برای جشن و شادی و پیوندهای اجتماعی نیز به شمار میرود.
بازیهای محلی بندرعباس نمایانگر فرهنگ و سنتهای قدیمی این منطقه هستند که در گذشته نقش مهمی در سرگرمی مردم ایفا میکردند. اگرچه امروزه این بازیها کمتر مورد توجه قرار گرفتهاند اما همچنان نشانهای از تاریخ و هویت محلیاند. بازیهای محلی بندرعباس نهتنها وسیلهای برای سرگرمی، بلکه ابزاری برای انتقال فرهنگ و ارزشهای اجتماعی میان نسلها هستند.
کلمچا: بازیای که معمولاً با استفاده از چوب و سنگ انجام میشود و به همکاری و هماهنگی گروهی نیاز دارد.
رمبازا: این بازی شامل حرکات و رقابتهای سرگرمکنندهای است که کودکان و بزرگترها به آن علاقه دارند.
دارتوپا: بازیای که با هدفگذاری و دقت انجام میشود و مهارتهای حرکتی را تقویت میکند.
دبهیا: بازیای ساده و جذاب که با استفاده از دبههای خالی و وسایل دیگر انجام میشود.
جوکیا: یک بازی پرتحرک که به افزایش ارتباط اجتماعی و دوستیها کمک میکند.
سوغات و صنایع دستی بندرعباس
بندرعباس با صنایع دستی متنوع و سوغات خاص خود، نمایانگر فرهنگ غنی و هنرمندانه مردم این منطقه است. صنایع دستی بندرعباس نشاندهنده ذوق و سلیقه هنرمندان این منطقه است و با خرید آنها میتوانید بخشی از فرهنگ بومی را به خانه ببرید. در ادامه به برخی از این صنایع دستی و سوغات میپردازیم:
۱. بادلهدوزی
این هنر زیبا به تزیین لباسهای خانمها اختصاص دارد و با استفاده از نخهای ابریشمی رنگارنگ، نقشهای محلی بر روی لباسها ایجاد میشود.
۲. حصیربافی
با بهرهگیری از الیاف درخت خرما، مردم بندرعباس محصولات متنوعی مانند سبد، زیرانداز، دیس و گلدان میسازند که همگی دارای طراحیهای زیبا و کارآمد هستند.
۳. گلابتوندوزی
هنری ظریف و چشمنواز که در گذشته از نخهای طلا و نقره استفاده میشد. امروزه با نخهای طلایی و نقرهای رنگ نیز طراحیهای پیچیده و جذابی را بر روی پارچهها ایجاد میکند.
۴. صنایع دستی دریایی
این صنایع شامل محصولات ساختهشده از صدف، استخوان ماهی و مرجان هستند که به صورت گردنآویز، دستبند و مجسمه عرضه میشوند و از پرطرفدارترین سوغاتیهای بندرعباس به شمار میآیند.
کلام آخر
فرهنگ بومی بندرعباس با غنای خود و رنگ و بویی که از سنتها و آداب و رسوم مردمان این دیار میگیرد، تصویر زیبایی از زندگی و ارتباطات اجتماعی را به نمایش میگذارد. موسیقی شاداب، غذاهای خوشمزه و صنایع دستی هنرمندانه، همه و همه نمادهایی از روحیه گرم و صمیمی بندریها هستند.
اگر شما نیز به این شهر سفر کردهاید یا برنامهای برای سفر دارید، از شما دعوت میکنیم تجربیات خود را با ما در میان بگذارید. همچنین نظرات و پیشنهادات شما درباره فرهنگ و آداب بندرعباس میتواند به غنای بیشتر این بحث کمک کند.
انتهای مطلب/ ن.پ