حکم جلب چیست و بعد از گرفتن حکم جلب چه باید کرد؟
به دنبال متهم شناخته شدن یا ارتکاب افراد به جرائم کیفری مانند سرقت، جعل اسناد و کلاهبرداری و جرائم حقوقی مانند نپرداختن نفقه و مهریه و عدم تخلیه ملک، شاکی برای مطالبه خسارت و رد مال به وی، باید دادخواست مربوطه را در دفاتر خدمات قضایی ثبت کند؛ یکی از عواقبی که متهم یا مجرم به دلیل عدم همکاری با سازمان های قانونی منجر به آن می شود، صدور حکم جلب به دستور مقام ذی صلاح می باشد!
پس از صادر شدن این حکم، مامورین قانون به نشانی های ثبت شده به نام متهم، مراجعه می کنند؛ قدم بعدی دستگیری و تحویل متهم به دادگاه است. در مقاله «حکم جلب چیست و بعد از گرفتن حکم جلب چه باید کرد؟» تحت نظر وکیل متخصص و با استناد به مواد قانونی، به مهمترین سوالات مربوط به حکم جلب پاسخ داده شده است.
حکم جلب چیست؟
در هیچ بخش از کتب حقوقی معتبر کشور ما، اشاره ای مستقیم به معنای اصطلاح قانونی حکم جلب نشده است؛ اما بر اساس معنایی که فرهنگستان لغت برای واژگان این عبارت معرفی کرده، حکم جلب یعنی دستور لازم الاجرای مامور رسمی برای احضار(جلب) متهم یا مجرم.
همچنین نزدیک ترین تعریف به مفهوم حقوقی حکم جلب، از سمت سازمان های قضایی کشور فرانسه ارائه شده که مغایرتی با قوانین اسلامی نداشته و از اعتبار برخوردار است:
«حکم جلب به معنای دستگیری متهم و هدایت فوری او به مراجع قانونی به دستور بازپرس پرونده است.»
پس از تنظیم و ثبت شکوائیه در دفاتر خدمات قضایی به صورت حضوری یا آنلاین از طریق سامانه خدمات الکترونیک قضایی، پیشروی فرآیند دادرسی به شرکت طرفین شکایت در جلسات دادگاه بسته است؛ اگر مجرم یا متهم به هر دلیلی با مامورین رسمی همکاری نکند و از حضور در جلسات بازپرسی و دادگاه سر باز زند، امکان صدور حکم جلب وی توسط قاضی به وجود می آید.
انواع حکم جلب از نظر نحوه دادرسی
پس از ثبت درخواست صدور حکم جلب در مراجع قضایی، بسته به شرایط پرونده نحوه رسیدگی به شکایت توسط مامور ذیصلاح انتخاب می شود؛ دو نوع حکم جلب وجود دارد:
- حکم جلب عادی: اگر مجرم یا متهم پرونده ای نسبت به شرکت در جلسات دادگاه مقاومت نشان دهد، در صورت مشخص بودن نشانی منزل وی، حکم جلب عادی توسط قاضی صادر می شود؛ بدان معنا که نزدیکترین مرکز پیگیری حکم جلب به محل سکونت متهم یا مجرم، مسئول دستگیری و هدایت فوری او به مراجع قانونی است.
- حکم جلب سیار: در صورت مشخص نبودن آدرس منزل یا محل کار مجرم یا فراری بودن او از اجرای حکم قانون یا شرکت در جلسات دادگاه، حکم جلب سیار برای او صادر می شود؛ بدان معنا که تمامی مراکز پیگیری حکم جلب، مسئولیت دستگیری و تحویل مجرم یا متهم به مراجع قضایی را دارند.
شرایط صدور حکم جلب چیست؟
برای صدور حکم جلب علیه مجرم یا متهم مانند صدور هر حکم دیگری مراتب و شرایطی وجود دارد؛ در دو حالت حکم جلب توسط مقام قضایی صادر و اجرایی می شود:
الف) فرار از اجرای حکم مجازات:
هنگامی که صحت اتهام وارده به فرد، طی دادرسی به پرونده ای کیفری یا حقوقی ثابت شود، حکم نهایی توسط قاضی صادر و تا مدت زمان معینی باید مجازات علیه مجرم اعمال شود؛ اگر پس از صدور حکم قطعی، مجرم به جای دریافت مجازات اقدام به فرار کند، حکم جلب او صادر خواهد شد.
ب) فرار متهم از شرکت در مراحل قانونی:
متهم به فردی گفته می شود که ارتکاب قطعی وی به جرم همچنان ثابت نشده است، بلکه مدارک و شواهدی به دادگاه ارائه شده که ظن شدیدی بر فرد ایجاد می کند؛ متهم باید در تمامی مراحل قانونی از جمله جلسات بازپرسی و دادگاه شرکت کند تا مجرم اصلی مشخص و مجازات علیه وی اعمال شود. اگر متهم از همکاری با قانون برای پیشرفت مراحل حقوقی سر باز زند و به هر دلیلی فرار کند، شرایط صدور حکم جلب توسط مامور ذیصلاح به وجود می آید.
نحوه و زمان اجرای حکم جلب چگونه است؟
پس از صدور حکم جلب توسط مقام قضایی، مسئله زمان و نحوه اجرای آن به میان می آید؛ این حکم همیشه در ساعات روشنایی روز اجرا می شود، مگر در شرایط خاصی که قاضی اجازه و دستور دستگیری و تحویل مجرم یا متهم را در ساعات شب داده باشد. همان روزی که حکم جلب صادر می شود، به دستور بازپرس پرونده مراحل اجرای آن نیز آغاز شده و متهم یا مجرم برای اعمال مراحل قانونی باید همکاری های لازم را به عمل آورد.
مراحل اجرای حکم جلب
مراحل قانونی ای که باید پس از صدور حکم جلب برای اجرای آن طی شود، به شرح زیر می باشد:
- صدور برگه ابلاغیه: گفته شد که جلب همان دستگیری مجرم به دست مامورین تعیین شده از سمت قانون می باشد؛ برای تحقق این فعل باید ابتدا ابلاغیه ای با این مضمون توسط بازپرس تنظیم و به مرجع مورد نظر ارسال شود.
- اجرای حکم در محل: بر اساس متن مندرج در ابلاغیه ی بازپرس، حکم درب منزل یا در محل کسب و کار مجرم یا متهم توسط مامورین رسمی اجرا می شود؛ در این مرحله در صورت فراری شناخته شدن متهم، نتیجه به دادگاه اعلام شده و اگر حکم جلب عادی باشد به نوع سیار تغییر می یابد. اگر متهم در محل حضور داشته باشد، ابتدا مامورین با نشان دادن ابلاغیه به وی، می خواهند که بدون مقاومت با قانون همکاری کند؛ مقاومت مجرم در این مرحله منجر به اعمال زور و گاهی خشونت از سمت مامورین می باشد که عواقبی برای آنها به دنبال ندارد!
- دادرسی به پرونده: پس از تحویل داده شدن متهم یا مجرم به دست قانون، روندی حقوقی علیه وی توسط بازپرس یا قاضی (دو صورت غیاب بازپرس) آغاز خواهد شد. در چنین موقعیتی توصیه می شود از یک وکیل کمک گرفته شود. وکیل به واسطه دانش و تجربه ای که دارد، می تواند به موکل خود کمک کند تا روند پیشرفت پرونده به بهترین شکل سپری شود.
حال اگر ساکن شهریار هستید و درگیر چنین پرونده ای شده اید، توصیه می شود از بهترین وکیل شهریار کمک بگیرید. در وکیل از ما لیستی از وکلای خوب قرار دارد که می توانید بررسی های لازم را انجام دهید و در نهایت پرونده را به یک وکیل حاذق بسپارید.
انواع دعاوی قضایی و حکم جلب
الف) صدور حکم جلب به دنبال دعاوی کیفری
اگر فرد در طی دعوایی کیفری اقدام به همکاری نکند، حکم جلب نیز از نوع کیفری صادر خواهد شد؛ انواع جرائمی که می‌توانند منجر به صدور این نوع حکم شوند، بدین شرح است:
- جرائم علیه شخص مانند قتل، تجاوز و خشونت جنسی، خفت گیری، چاقو کشی و در کل هر عملی که تمامیت جسمی فرد را به هر دلیل به خطر بیاندازد.
- جرائم علیه عموم مانند بمب گذاری در اماکن عمومی، تهدید افراد، وحشت پراکنی، انواع سوءاستفاده های رسانه های اجتماعی، وارد کردن خسارت به اموال عمومی، تولید و توزیع و قاچاق سلاح یا مواد مخدر و به طور کلی هر فعلی که به آرامش خاطر و امنیت عمومی خدشه وارد کند.
- جرائم علیه دولت مانند پخش اطلاعات غلط علیه سازمان های قانونی، سرقت اطلاعات سری جلسات دولتی، سرقت مالی از سازمان های تحت نظارت دولت.
- جرائم علیه اموال مانند جعل اسناد اموال منقول و غیر منقول، انواع کلاهبرداری (حضوری یا اینترنتی)، اختلاس و سرقت و به طور کل هر عملی که در چهارچوب شرایط مشخص شده توسط قانونگذار، منجر به خسارت مالی به افراد شود.
- جرائم علیه محیط زیست مانند خرید و فروش حیواناتی که خانگی نیستند و به حیات وحش تعلق دارند یا شکار در مناطق شکار ممنوع و به طور کل هر عملی که اکوسیستم و جانوران موجود در آن را تحت شعاع قرار دهد.
- جرائم علیه تجارت مانند قاچاق انواع کالا، پولشویی توسط کسب و کار و…
ب) صدور حکم جلب به دنبال دعاوی حقوقی
بدیهی است که این حکم به دنبال عدم همکاری مجرم یا متهم در دادرسی به پرونده ای حقوقی صادر می شود؛ از انواع جرائم حقوقی که می تواند منجر به صدور این حکم شود، می توان بدین موارد اشاره کرد:
- عدم پرداخت نفقه زوجه و فرزندان
- عدم پرداخت مهریه
- عدم پرداخت اجرت المثل
- عدم تمکین خاص و عام زن از شوهرش
- عدم تخلیه به موقع ملک توسط مستاجر(تصرف مال غیر)
- عدم پرداخت بدهی به بانک(اقساط) یا به افراد
کلام آخر
حکم جلب یعنی دستوری رسمی برای دستگیری و هدایت فوری مجرم یا متهم به دستور بازپرس پرونده؛ این حکم به دنبال عدم همکاری متهم در فرآیند دادرسی به پرونده یا فرار مجرم از اجرای مجازات صادر می شود. حکم جلب عادی و سیار از انواع این حکم می باشد که در این مقاله به طور کامل در رابطه با هریک صحبت کردیم. توصیه می شود در صورت مواجه با چنین شرایطی، حتما از یک وکیل کمک بگیرید تا روند پیشرفت پرونده به درستی سپری شود.
