خانه زینت الملک؛ میراثی از زیبایی‌های قاجار در شیراز
خانه زینت‌الملک شیراز، با معماری باشکوه قاجاری و موزه تاریخ فارس در زیرزمین خود، به محلی برای آشنایی با تاریخ، فرهنگ و مشاهیر ایران تبدیل شده است.
به گزارش تجارت امروز؛ خانه زینت الملک قوام، یکی از جواهرات تاریخی شیراز است که به دوران قاجار بازمی‌گردد و با معماری شگفت‌انگیز خود، دل هر بازدیدکننده‌ای را به تسخیر در می‌آورد. اگر به تاریخ، فرهنگ و هنر ایرانی علاقه دارید، خانه زینت‌الملک یکی از مکان‌های دیدنی است که نباید از دست بدهید. در ادامه با ما همراه باشید تا بیشتر با فضای تاریخی و زیبای خانه زینت‌الملک آشنا شوید.
آشنایی با خانه زینت الملک قوام
خانه زینت الملک قوام علاوه بر معماری زیبا و تاریخی‌اش، به‌واسطه موزه‌ای که در زیرزمین آن قرار دارد، به یکی از جاذبه‌های گردشگری محبوب شیراز تبدیل شده است. این موزه که به نام «مادام توسو شیراز» شناخته می‌شود، مجموعه‌ای از مجسمه‌های مومی مشاهیر و بزرگان تاریخ و فرهنگ فارس را به نمایش می‌گذارد.
بازدیدکنندگان می‌توانند از نزدیک با چهره‌هایی چون زینت‌الملک قوام، دختر قوام‌الملک چهارم و دیگر شخصیت‌های برجسته شیراز آشنا شوند. این مجسمه‌ها توسط بنیاد فارس‌شناسی شیراز ساخته شده‌اند و فرصتی منحصر به‌فرد برای درک تاریخ و فرهنگ این دیار فراهم می‌کنند. خانه زینت‌الملک، که به نوعی به محرمخانه باغ قوام نیز متصل است، تجربه‌ای غنی از تاریخ، معماری و فرهنگ شیراز را به بازدیدکنندگان هدیه می‌دهد.
بازدید از موزه فارس‌شناسی، تماشای مجسمه‌های مومی افراد مشهور تاریخ، لذت‌بردن از فضای دلنشین و نوشیدنی‌های کافه و گرفتن عکس با لباس‌های قجری، تجربه‌ای بی‌نظیر از تاریخ و فرهنگ شیراز را برای شما به ارمغان می‌آورد.
خانه زینت‌الملک قوام در شیراز، خیابان لطفعلی‌خان زند، جنب نارنجستان قوام واقع شده است. این مکان تاریخی و فرهنگی به راحتی از دیگر جاذبه‌های معروف شیراز قابل دسترسی است و بازدیدکنندگان می‌توانند از این عمارت زیبا و موزه شگفت‌انگیز آن لذت ببرند. در ادامه با تاریخچه جذاب و پربار خانه زینت‌الملک آشنا خواهید شد.
تاریخچه خانه زینت الملک
خانه زینت‌الملک یکی از آثار تاریخی و فاخر دوره قاجار است که در شیراز واقع شده و تاریخ ساخت آن به سال ۱۲۹۰ هجری قمری باز می‌گردد. ساخت این خانه زیبا توسط محمدخان قوام‌الملک دوم آغاز شد و در سال ۱۳۰۲ هجری قمری به پایان رسید. این خانه برای مدت‌ها محل سکونت زینت‌الملک قوامی، دختر قوام‌الملک بود که به خاطر سخاوت و مهربانی‌اش در پذیرایی از نیازمندان با سفره‌های نذری شناخته می‌شد.
خانه زینت‌الملک با ویژگی‌های معماری خاص خود از جمله سقف‌های چوبی تزئین شده با نقاشی‌های زیبای جانوران و گل‌ها، آینه‌کاری‌های بی‌نظیر و گچ‌بری‌های هنرمندانه، نمایانگر هنر معماری دوران قاجار است. در سال ۱۳۰۲ هجری قمری کتیبه‌ای با نام «چاکر درگاه ابوالقاسم شیرازی» در خانه نصب شد که به عنوان تاریخ پایان ساخت بنا شناخته می‌شود.
پس از مرگ زینت‌الملک، خانه به عبدالله خان قوامی رسید و بعد از آن، این خانه خریداری و تبدیل به موزه شد. در دوران انقلاب اسلامی ایران، خانه زینت‌الملک آسیب‌های فراوانی دید اما در سال ۱۳۷۳ با همکاری بنیاد فارس‌شناسی و میراث فرهنگی مرمت شد و به عنوان یک جاذبه تاریخی به نمایش عموم درآمد. این خانه امروز نه تنها به عنوان موزه و مرکز فرهنگی مورد توجه قرار دارد بلکه محل استقرار انجمن‌های مختلف فرهنگی و هنری استان فارس است. در بخش بعدی، به معرفی مکان بنا و معماری این خانه زیبا و باشکوه خواهیم پرداخت تا شناختی جامع و کامل از ویژگی‌های آن به دست آورید.
مکان بنای خانه زینت الملک
مکان خانه زینت الملک در ضلع غربی نارنجستان قوام قرار دارد و به دلیل سکونت خانم زینت‌الملک قوامی، دختر قوام‌الملک چهارم به این نام شناخته می‌شود. این عمارت در فاصله کوتاهی از خانه قوام و از طریق یک راه زیرزمینی به آن متصل است و در واقع به عنوان اندرونی خانه قوام و محلی برای رفت‌وآمد محارم به شمار می‌رفته است. ورودی خانه با معرق‌کاری‌های زیبا تزئین شده و پس از عبور از هشتی، به یک راهرو می‌رسیم که به حیاط خانه می‌افتد.
در حیاط، دو باغچه زیبا و حوض‌های بزرگ و کوچک به همراه ازاره‌های سنگی حجاری شده و مشبک توجه بازدیدکنندگان را جلب می‌کند. یکی از ویژگی‌های برجسته این عمارت، کاشی‌کاری هفت رنگ هلالی است که در پیشانی ساختمان قرار دارد و تصاویری از خورشید، فرشتگان، شیرهای شمشیربه‌دست و آیات قرآن را به نمایش می‌گذارد. این عمارت شامل ۲۰ اتاق است که به هم متصل بوده و در غرب ساختمان تالار شاه‌نشین با آینه‌کاری و گچ‌بری‌های زیبا قرار دارد. زیرزمین وسیع و گسترده این بنا که امروزه به عنوان نگارخانه فارس شناخته می‌شود، محل نمایش مجسمه‌های شخصیت‌های برجسته شیراز است.
معماری خانه زینت الملک
خانه زینت الملک یکی از نمونه‌های برجسته معماری ایرانی در دوران قاجار است که با ویژگی‌های خاص خود، ترکیبی از زیبایی‌های هنری و کارکردهای عملی را به نمایش می‌گذارد. این عمارت در زمینی به مساحت ۳,۲۹۰ متر مربع و با وسعت ۲,۷۰۰ متر مربع ساخته شده و در نزدیکی خانه قوام در شیراز واقع است. معماری این بنا به‌ویژه در بخش‌های داخلی و تزئینات، از نمونه‌های منحصر به فرد معماری ایرانی در دوران قاجار محسوب می‌شود.
- ورودی و هشتی: ورودی خانه به‌وسیله معرق‌کاری‌های زیبا و یک کتیبه سنگی تاریخی با تاریخ ۱۳۰۰ هجری قمری تزئین شده است. پس از عبور از هشتی، به درگاه ورودی حیاط می‌رسید که با ازاره‌های سنگی حجاری و مشبک، حوض‌های زیبا و کاشی‌کاری‌های هفت‌رنگ که تصاویری از خورشید، فرشتگان و شیرهای شمشیربه‌دست به همراه آیات قرآنی را به نمایش می‌گذارند، محیطی دل‌انگیز ایجاد کرده است.
- حیاط و باغچه‌ها: حیاط خانه به‌واسطه دو باغچه زیبا و حوض سنگی مرکزی جلب توجه می‌کند. حوض‌های خانه به ویژه حوض “آب قوامی” که در گذشته آب‌انبار بوده، با یک سیستم کانال‌بندی به کوچه‌های اطراف متصل می‌شد. این حوض‌ها نه تنها برای ذخیره‌سازی آب بلکه برای تزئینات زیبایی‌شناختی نیز در معماری خانه کاربرد داشتند.
- تالار آینه و گچ‌بری‌ها: در ضلع غربی خانه، تالار آینه‌کاری قرار دارد که یکی از اصلی‌ترین ویژگی‌های این بنا به شمار می‌آید. در این تالار، گچ‌بری‌های زیبا و آینه‌کاری‌های فوق‌العاده هنری به چشم می‌خورد که جلوه‌ای از هنر ایرانی را در دوره قاجار به نمایش می‌گذارد. در بخش پایین‌تر، تالار تابستانه یا شاه‌نشین نیز وجود دارد که در فصل‌های گرم مورد استفاده قرار می‌گرفت.
- پنجره‌های ارسی و نورپردازی: پنجره‌های ارسی که در بسیاری از اتاق‌های خانه دیده می‌شوند، به عنوان یکی از ویژگی‌های اصلی معماری این عمارت شناخته می‌شوند. این پنجره‌ها نه تنها زیبایی خاصی به فضای داخلی می‌بخشند بلکه با پخش نور خورشید در فضا، فضایی دلپذیر و گرم ایجاد می‌کنند.
- زیرزمین: خانه زینت‌الملک دارای زیرزمینی وسیع است که در گذشته برای نگهداری حبوبات، عرقیات و برنج استفاده می‌شده است. این زیرزمین در بخش‌های مختلف به کاربری‌های مختلف تقسیم شده و در قسمت جنوبی به عنوان اسلحه‌خانه برای نگهداری تجهیزات نظامی استفاده می‌شده است. همچنین، چهار ورودی به زیرزمین از حیاط وجود دارد که دو راه از آن با سنگ مسدود شده‌اند.
- سیستم تهویه و سرمایش طبیعی: جالب است که در زیرزمین خانه هیچ وسیله گرمایشی یا سرمایشی وجود نداشته است. به‌واسطه وجود منافذ تهویه طبیعی در فصول مختلف سال، دمای زیرزمین تقریباً ثابت باقی می‌ماند.
- سقف و تزئینات خاص: سقف‌ها و دیوارهای اتاق‌ها با نقاشی‌های گل‌و‌بوته، تصاویر حیوانات و پرندگان مزین شده است. در برخی از اتاق‌ها تصاویری از زنان و کودکان اروپایی نیز به چشم می‌خورد که نشان‌دهنده تأثیرات معماری و هنر اروپایی در این دوره است.
در اطراف خانه زینت‌الملک، شما به جاذبه‌های دیدنی دیگری نیز دسترسی دارید که هرکدام به نوعی جزو میراث فرهنگی و تاریخی شیراز محسوب می‌شوند. در ادامه، این مکان‌ها را معرفی می‌کنیم.
جاهای دیدنی اطراف خانه زینت الملک
- خانه قوام (باغ نارنجستان قوام)
- آدرس: شیراز، خیابان لطفعلی خان زند
- فاصله از خانه زینت الملک: ۱۰۰ متر (یک دقیقه پیاده)
- محل اقامت والیان شیراز در دوره قاجار. این عمارت به موزه تبدیل شده و در آن آثار فرهنگی پروفسور پوپ به نمایش گذاشته می‌شود.
- مسجد نصیرالملک (مسجد صورتی)
- آدرس: شیراز، خیابان لطفعلی خان زند
- فاصله از خانه زینت الملک: ۴۵۰ متر (۶ دقیقه پیاده)
- مسجدی زیبا با کاشی‌کاری هفت‌رنگ، شیشه‌های رنگی و طاق مروارید. این مسجد با تزیینات منحصر به فرد خود یکی از دیدنی‌های شیراز است.
- خانه منطقی‌نژاد شیراز
- آدرس: شیراز، حدفاصل سه‌راه نمازی و سردزک
- فاصله از خانه زینت الملک: ۱.۷ کیلومتر (۹ دقیقه پیاده)
- خانه‌ای تاریخی با هنر آینه‌کاری، گچ‌بری و نقاشی‌هایی از قصرهای اروپایی. اکنون به عنوان “موزه موسیقی” فعالیت دارد.
- شاهچراغ
- آدرس: شیراز، خیابان لطفعلی خان زند
- فاصله از خانه زینت الملک: ۲ کیلومتر (۱۰ دقیقه پیاده)
- آرامگاه حضرت شاهچراغ، یکی از زیارتگاه‌های مهم شیراز با معماری باشکوه و تزیینات آینه‌کاری و کاشی‌کاری.
برای دسترسی به خانه زینت‌الملک، شما می‌توانید از روش‌های مختلفی استفاده کنید که در بخش بعد توضیح خواهیم داد.
دسترسی به خانه زینت الملک
برای دسترسی به خانه زینت الملک در شیراز، می‌توانید از روش‌های مختلف حمل و نقل عمومی یا خودروی شخصی استفاده کنید:
تاکسی
تاکسی‌های شهری شیراز به راحتی شما را به خیابان لطفعلی‌خان زند و نزدیکی خانه زینت الملک خواهند برد. کافیست به راننده آدرس “خانه زینت الملک” یا “نارنجستان قوام” را بگویید.
اتوبوس
- نزدیک‌ترین ایستگاه اتوبوس: ایستگاه ولیعصر
- فاصله از خانه زینت الملک: ۸۵۰ متر (۱۱ دقیقه پیاده‌روی)
- این ایستگاه در خیابان زند قرار دارد و از آنجا می‌توانید به راحتی پیاده به خانه زینت الملک برسید.
مترو
- ایستگاه‌های مترو نزدیک:
- ایستگاه وکیل: فاصله ۷۵۰ متر (۹ دقیقه پیاده‌روی)
- ایستگاه ولیعصر: فاصله ۱ کیلومتر (۱۴ دقیقه پیاده‌روی)
ایستگاه‌های مترو در خیابان زند نزدیک به خانه زینت الملک قرار دارند.
خودروی شخصی
از طریق خیابان‌های اصلی مانند خیابان زند و خیابان لطفعلی خان زند، می‌توانید به راحتی به خانه زینت الملک برسید. همچنین، پارکینگ‌های عمومی در اطراف این منطقه وجود دارند.
آدرس دقیق
- خیابان لطفعلی‌خان زند، محله گودعربان، جنب باغ نارنجستان قوام
فاصله‌ها
- از ایستگاه قطار شیراز: حدود ۲۵ کیلومتر (تقریباً نیم ساعت با خودرو)
- از فرودگاه شیراز: حدود ۱۰ کیلومتر (۱۵ دقیقه با خودرو)
کلام آخر
خانه زینت الملک، یکی از شاهکارهای معماری قاجاری در شیراز است که با تزئینات منحصر به فرد و فضای تاریخی خود، تجربه‌ای بی‌نظیر از زیبایی‌های فرهنگی این شهر را ارائه می‌دهد. به شیرازی‌ها و گردشگران علاقه‌مند به تاریخ و هنر توصیه می‌کنیم که حتماً از این خانه دیدن کرده و در کنار سایر جاذبه‌های شیراز، لحظاتی خاطره‌انگیز را تجربه کنند. در صورت تمایل نظرات و پیشنهادات خود را با ما و دیگر دوستان در انتهای مطلب به اشتراک بگذارید.
انتهای مطلب/ ن.پ
