معرفی صنایع دستی استان فارس؛ هنری که در دل تاریخ زندگی می کند

به گزارش تجارت امروز؛ صنایع دستی استان فارس، از سفال‌گری با طرح‌های زیبا تا گلیم‌های دستباف با الگوهای جذاب، هر کدام از این آثار نمایانگر روح و شخصیت مردم این دیار است. با الهام از طبیعت و تاریخ غنی فارس، هنرمندان محلی آثاری خلق می‌کنند که هر کدام داستانی از فرهنگ و هنر این دیار را روایت می‌کنند. استان فارس به‌ویژه شهر زیبای شیراز، نه تنها به خاطر جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی‌اش مشهور است بلکه به عنوان مرکزی برای صنایع دستی با کیفیت و منحصربه‌فرد نیز شناخته می‌شود.

معرفی صنایع دستی استان فارس

در سفر به شیراز با قدم گذاشتن به بازارهای سنتی و غرفه‌های صنایع دستی، دنیایی از رنگ، خلاقیت و هنر را خواهید یافت. این محصولات نه تنها نمادی از مهارت هنرمندان محلی هستند بلکه تجلی‌گر تاریخ و فرهنگ غنی استان فارس نیز به شمار می‌آیند. مانند سفال‌گری، خاتم کاری، معرق کاری، گلیم‌بافی، میناکاری و قلم زنی نمایانگر ذوق و خلاقیت مردم این منطقه است.

سفالگری

سفالگری یکی از شناخته‌شده‌ترین هنرهای دستی و سوغاتی استان فارس، به‌ویژه در شهر شیراز است. این هنر با استفاده از مخلوطی از آب، خاک رس، ماسه و مواد سوختنی ایجاد می‌شود. هنرمندان سفالگر با به‌کارگیری دست و چرخ سفالگری، گِل را ورز داده و اشیایی همچون گلدان و ظروف دیگر را می‌سازند که کاربردی و تزیینی هستند.

سفال‌گری در هر منطقه بنا بر فرهنگ و ویژگی‌های محلی به شیوه‌ای خاص انجام می‌شود و هنرمندان شیراز نیز با الهام از تاریخ و تمدن این دیار، آثار منحصربه‌فردی خلق می‌کنند. این هنر نه‌تنها به‌عنوان یک صنعت دستی شناخته می‌شود بلکه نمادی از خلاقیت و ذوق هنری مردم فارس است.

صنایع دستی استان فارس؛ خاتم کاری

خاتم‌کاری، یکی از هنرهای ظریف و باستانی استان فارس و به‌ویژه شهر شیراز، با طراحی موزاییکی بر روی چوب شناخته می‌شود و قدمتی بیش از هزار سال دارد. این هنر که ریشه در دوران صفوی دارد، با استفاده از مواد اولیه‌ای مانند چوب، عاج و طلا، زیبایی خاصی به اشیاء تزئینی می‌بخشد.

خاتم‌کاری به‌عنوان سوغاتی محبوب، در بازارهای شیراز با محصولاتی نظیر جعبه‌های جواهرات و ظروف تزئینی به وفور یافت می‌شود و نشان‌دهنده ذوق و مهارت هنرمندان این دیار است.

معرق کاری

معرق‌کاری، یکی از اصیل‌ترین صنایع دستی استان فارس و به‌ویژه شهر شیراز، هنری است که در آن طرح‌های زیبا و سنتی بر روی چوب حکاکی می‌شود. این هنر که از هند به ایران وارد شده با تغییرات خلاقانه هنرمندان ایرانی به شکلی نوین درآمده است؛ به‌طوری که آنها به‌جای استفاده از یک تکه چوب، از چند تکه چوب رنگی در کنار هم استفاده می‌کنند.

معرق‌کاری به‌عنوان یکی از پرطرفدارترین صنایع دستی، در تزئینات بوفه، کمد و دیگر وسایل منزل کاربرد دارد و نمایانگر ذوق و مهارت هنرمندان شیرازی است. با مراجعه به بازارهای شیراز می‌توانید نمونه‌های زیبای معرق‌کاری را خریداری کنید و یادگاری ماندگار از سفر خود به این شهر داشته باشید.

صنایع دستی استان فارس؛ نقره کاری

نقره‌کاری یکی از هنرهای ظریف و قدیمی استان فارس است که در آن با استفاده از نقره اشیاء و ظرف‌های زیبا ساخته می‌شود. این هنر شامل زیرشاخه‌هایی مانند ملیله‌کاری و آینه‌سازی است و آثار نقره‌کاری‌شده به‌عنوان یادگاری‌های ارزشمند از این منطقه شناخته می‌شوند. نقره به‌راحتی شکل می‌گیرد و خاصیت میکروب‌کشی آن نیز از ویژگی‌های منحصر به فرد این فلز است.

ظروف نقره‌کاری شیراز، با عیار ۹۰ و نقوش زیبایی چون لیلی و مجنون و شخصیت‌های اساطیری، نه تنها به‌عنوان سوغاتی‌های گران‌قیمت بلکه به‌عنوان نشانی از هنر و فرهنگ غنی این دیار مورد توجه قرار دارند.

منبت کاری

منبت‌کاری یکی از هنرهای اصیل و ارزشمند استان فارس به‌ویژه در شیراز، است که در آن هنرمندان با دقت و ظرافت به کنده‌کاری طرح‌های زیبا روی چوب می‌پردازند. این هنر بیشتر با نقوش گل و گیاه شناخته می‌شود و از چوب‌های مقاوم مانند گردو و شمشاد برای خلق آثار استفاده می‌شود.

منبت‌کاری به‌عنوان یک هنر سنتی، در دوران صفویان رونق ویژه‌ای پیدا کرد و اکنون نیز در شهر آباده که در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده، به عنوان یکی از مهم‌ترین صنایع دستی شناخته می‌شود.

صنایع دستی استان فارس؛ قلم زنی

قلم‌ زنی یکی از هنرهای برجسته استان فارس است که شامل حکاکی‌های ظریف بر روی فلزاتی مانند طلا، نقره، برنج و مس می‌شود. هنرمندان با استفاده از چکش‌های کوچک، طرح‌های زیبا و اصیلی را ایجاد می‌کنند. قدمت این هنر به دوران سکاها برمی‌گردد و آثار ارزشمندی مانند جام طلا حسنلو از نمونه‌های آن هستند.

قلم‌ زنی شیرازی با طرح‌هایی از شاهنامه، تخت جمشید و نقوش گل و مرغ شناخته می‌شود و در سطح جهانی محبوبیت دارد. این هنر عمدتاً بر روی نقره اجرا می‌شود و در بازارهای شیراز می‌توانید صدای چکش‌های هنرمندان را بشنوید و زیبایی‌های آن را از نزدیک تجربه کنید.

شیشه گری

شیشه‌گری یکی از صنایع دستی برجسته استان فارس است که نقش مهمی در اقتصاد این منطقه ایفا می‌کند. هنرمندان با ترکیب و ذوب سیلیکات قلیایی، اشیاء شفاف و ظریف همچون گلاب‌پاش، گلدان و لیوان‌های تزئینی را تولید می‌کنند. این هنر به ۴ هزار سال پیش برمی‌گردد و آثار آن در موزه‌های مختلف به نمایش گذاشته شده است.

شیشه‌گری شیراز با تکنیک‌های خاص و زیبایی‌های منحصر به‌فرد، یکی از محبوب‌ترین صنایع دستی این شهر محسوب می‌شود.

مینیاتور

مینیاتور، هنری ظریف و کوچک با ریشه فرانسوی به‌معنی “کوچک” از دوره قاجار به ایران وارد شده و در استان فارس به شهرت جهانی رسیده است. این نوع نقاشی که جزئیات تصویرهای طبیعی را در قاب‌های کوچک به نمایش می‌گذارد، به‌ویژه در شیراز برای انتقال پیام‌های فرهنگی، مذهبی و اجتماعی استفاده می‌شود.

مینیاتورهای شیرازی با الهام از اشیا، شخصیت‌ها و داستان‌های کهن، نمونه‌ای از زیبایی و ریزه‌کاری‌های هنری هستند که می‌توانید به‌عنوان صنایع دستی خاص خریداری کنید.

نمد مالی

نمدمالی یکی از قدیمی‌ترین شیوه‌های بافت است که در شیراز به‌عنوان یک صنعت دستی ارزشمند شناخته می‌شود. این هنر بدون نیاز به دستگاه خاص و تنها با دست و الیاف نمد از پشم گوسفند مرطوب تولید می‌شود. نمد، زیراندازی کاربردی برای روزهای سرد است و همچنین برای ساخت کلاه و پاپوش استفاده می‌شود. امروزه نمدها در رنگ‌ها و طرح‌های مختلف موجودند و به‌عنوان سوغاتی نفیس از شیراز قابل خریداری هستند.

آیینه کاری

آینه‌کاری، هنری زیبا و ایرانی است که با تکه‌های آینه تزئین می‌شود و در مکان‌های مذهبی و تاریخی کاربرد دارد. آرامگاه شاه‌چراغ در شیراز یکی از مشهورترین نمونه‌های این هنر است. این تکنیک فضایی شگفت‌انگیز و درخشان ایجاد می‌کند و جاذبه‌ای ویژه به فضا می‌بخشد.

صنایع دستی استان فارس؛ قالی بافی

قالی‌بافی یکی از صنایع دستی مهم استان فارس است که بیشتر توسط روستاییان و عشایر به‌ویژه ایل قشقایی، انجام می‌شود. قالی‌های بافته‌شده توسط عشایر از نظر کیفیت و مرغوبیت بالاتر از قالی‌های روستاییان هستند و با استفاده از نخ‌های ابریشم، پشم و پنبه تولید می‌شوند. قالی‌های شیراز نه‌تنها نقشه‌های الهام گرفته از طبیعت دارند بلکه برخی از آن‌ها بازتاب فرهنگ غنی این منطقه‌اند.

گلیم بافی

گلیم‌بافی یکی از صنایع دستی مهم شیراز است که توسط زنان و دختران روستایی انجام می‌شود. این گلیم‌ها از ابریشم، پشم گوسفند و موی بز تهیه می‌شوند و به عنوان زیرانداز و کف‌پوش به فروش می‌رسند. طرح‌ها و نقوش آن‌ها معمولاً از تخیل بافندگان نشأت می‌گیرد و رنگ‌ها اهمیت ویژه‌ای دارند. برای خرید گلیم‌های باکیفیت، توصیه می‌شود از هنرمندان شیرازی و عشایر استان فارس تهیه کنید.

گبه بافی

گبه‌بافی یکی از صنایع دستی عشایر فارس است که عمدتاً برای مصرف شخصی بافته می‌شود. جنس گبه از پشم چارپایان و با پرزهایی به طول حداقل یک سانتی‌متر تشکیل شده است. این محصولات در اندازه‌های مختلفی از جمله اندازه قالی، قالیچه و پتو بافته می‌شوند و به‌خاطر تنوع طرح‌ها، به‌ویژه طرح شیر، بسیار محبوب‌اند.

گبه‌های شیراز از نظر رنگ و نقش بسیار متنوع هستند و به‌عنوان سوغاتی می‌توانند گزینه‌ای عالی باشند. این هنر زیبا بازتابی از خلاقیت و الهام طبیعت بافندگان است و در سفر شما به شیراز خرید گبه به‌عنوان فرشی سنتی و زینتی توصیه می‌شود.

جاجیم بافی

جاجیم یکی از صنایع دستی زیبای استان فارس است که عمدتاً توسط عشایر بافته می‌شود. این دست‌بافته‌ها معمولاً برای رو‌انداز یا پوشاندن رختخواب استفاده می‌شوند و طرح‌های آن شامل اشکال هندسی، نقش حوض و کنگره است. بهترین نوع جاجیم، گل‌برجسته یا گل‌سوزنی نام دارد و به گلیم شباهت دارد.

جاجیم‌ها از پشم تولید می‌شوند و به‌عنوان سوغاتی ارزان‌تر از فرش و گلیم شناخته می‌شوند. در بازارهای سنتی شیراز، مانند بازار وکیل می‌توانید انواع کیف، کفش و رواندازهای جاجیمی را پیدا کنید. این محصولات هنری به‌خاطر رنگارنگی و طرح‌های سنتی‌شان بسیار مورد توجه گردشگران قرار دارند و گزینه‌ای عالی برای هدیه به عزیزان هستند.

بوریا بافی

بوریا بافی، هنری مشابه حصیربافی است که قدمتی به طول دوهزار سال در استان فارس دارد. قدیمی‌ترین نمونه‌های این هنر به سه‌هزار و پانصد سال پیش برمی‌گردد اما امروزه به‌دلیل جایگزینی محصولات دیگر، این هنر در حال فراموشی است.

بوریا بافی در شیراز به‌طور خاص توسط مردان انجام می‌شود و شامل زیراندازها و پوشش‌هایی است که از برگ درخت نخل و نی مرداب تهیه می‌شوند. تاریخ‌شناسان این صنعت را کهن‌تر از پارچه‌بافی می‌دانند و به‌خاطر ارزش فرهنگی‌ آن، لازم است حفظ و احیا شود.

پارچه عشایری

پارچه‌های عشایری یکی از صنایع دستی غنی فارس هستند که تنوع بالایی دارند و برای دوخت لباس‌های مختلفی مانند دامن، پیراهن، جلیقه و شلوار راحتی استفاده می‌شوند. این پارچه‌ها عمدتاً توسط زنان هنرمند عشایری بافته می‌شوند و رنگ‌های شاد و گلدوزی‌های جذاب آن‌ها، جذابیت خاصی به بازارهای شیراز می‌بخشد.

یکی از بهترین مکان‌ها برای خرید این محصولات، فروشگاه‌های صنایع دستی در بازارهای سنتی شیراز است. با قدم زدن در این بازارها، نمی‌توانید در برابر زیبایی این پارچه‌های رنگارنگ و محلی مقاومت کنید و به راحتی می‌توانید لباس‌های اصیل برای خود تهیه کنید.

صنایع دستی استان فارس؛ گیوه

گیوه، یک نوع پای‌افزار سنتی و قدیمی است که به ویژه در مناطق مرکزی ایران و در روزهای تابستان کاربرد دارد. گیوه شیراز از چرم و نخ با گره‌های ویژه‌ای تهیه می‌شود که آن را بسیار مقاوم می‌سازد، به طوری که حتی یک سوراخ نمی‌تواند آن را از بین ببرد. این پاپوش سبک و خنک بوده و فشار ناخواسته‌ای به پا وارد نمی‌کند بنابراین برای آب‌و‌هوای معتدل بسیار مناسب است.

مینا کاری

میناکاری در دوران صفویه به اوج خود رسید و از آن زمان به عنوان یک هنر اصیل ایرانی شناخته می‌شود. این هنر به نقاشی روی فلزاتی مانند مس، طلا، نقره و آلومینیوم پرداخته و جلوه‌ای زیبا به اشیاء می‌بخشد. اسناد تاریخی نشان می‌دهند که میناکاری ریشه در دوره‌های اشکانیان و ساسانیان دارد اما در دوران صفوی در شیراز شکوفا شد.

امروزه، بیش از ۹۰ درصد طرح‌های میناکاری بر روی فلز مس پیاده‌سازی می‌شوند زیرا این فلز استحکام و چکش‌خواری بالایی دارد. میناکاری نه تنها هنر، بلکه نمایان‌گر فرهنگ و زیبایی‌های هنری ایران است.

مرکز خرید صنایع دستی استان فارس

برای خرید صنایع دستی شیراز، بهترین مکان بازار وکیل است که در خیابان زند واقع شده و انواع کالاها را ارائه می‌دهد. در این بازار می‌توانید موارد زیر را پیدا کنید:

• انواع فرش، قالی و ترمه
• پارچه‌های عشایری
• گلیم و گبه
• آثار خاتم‌کاری، قلم‌زنی و نقره‌کاری
• انواع ادویه‌جات و شیرینی‌ها
• ظروف مسی و زیورآلات

علاوه بر بازار وکیل، مکان‌های دیگری نیز وجود دارند:

• بازار شیشه‌گری: ظروف شیشه‌ای مثل گلدان و تنگ
• فروشگاه صنایع دستی کاظمی: آثار میناکاری و خاتم‌سازی
• فروشگاه هنرهای دستی سرای دل: لوازم سفالی، میناکاری و قلم‌زنی

این مکان‌ها انتخاب‌های مناسبی برای خرید سوغاتی‌های شیراز هستند.

کلام آخر

استان فارس یکی از مهم‌ترین استان های فرهنگی ایران، با تاریخ و مکان‌های دیدنی‌اش مقصدی جذاب برای گردشگران است. این شهر به خاطر هنرمندانش که اشیای هنری بی‌نظیری تولید می‌کنند، شناخته شده است.

در این مطلب، به معرفی صنایع دستی استان فارس پرداختیم. اگر تجربه‌ای از سفر یا خرید صنایع دستی شیراز دارید، خوشحال می‌شویم نظرات و پیشنهادات خود را درباره این موضوع در انتهای مطلب با ما و سایر دوستان به اشتراک بگذارید.

انتهای مطلب/ ن.پ