چگونگی شرایط و قوانین مالیات بر مهریه

به گزارش تجارت امروز؛ مالیات بر مهریه؛ برای کسانی که در شرف ازدواج هستند و می خواهند تعداد سکه و مهریه تعیین کنند، موضوعی بسیار مهم است، چرا که مالیات به هزینه های آن ها اضافه خواهد کرد و شرایط جدیدی را برای همه به وجود آورده است. مهریه در فرهنگ ایرانی اهمیت ویژه ای دارد، چرا که بسیاری از ازدواج ها به دلیل به توافق نرسیدن بر سر تعداد سکه و مهریه شکل نگرفته است.

تاریخچه مهریه

قبل از معرفی مالیات بر مهریه به تاریخچه آن می پردازیم.  آنچه از مطالعه تاریخی حقوق زن در ادوار گذشته معلوم می شود این است که مهریه از ابداعات حقوق اسلام نیست و قبل از آن نیز وجود داشته است. قدیمیترین قانونی که تاکنون شناخته شده، قانون حامورابی می باشد که در حدود ۱۷۰۰ سال قبل از میلاد مسیح تدوین شده است. قانون حامورابی شامل ۲۸۲ ماده می باشد که ۱۵۰ ماده آن به زبانها زنده ترجمه شده است.

طبق مواد ۱۳۸ و ۱۳۹ قانون مزبور اگر زن عقیم بوده و طلاق داده شود، شوهر مکلف است که مهر و جهیزیه وی را تسلیم کند و در صورتی که زن مهر و جهیزیه نداشته باشد، پرداخت مقدار یک من نقره به او ضروری است. هرگاه زن مرتکب ترک خانواده یا اعمالی از قبیل آن شود، به لحاظ جرم ارتکابی، شوهر از تأدیه مهریه و جهیزیه معاف بوده است. نظر به مراتب فوق معلوم می شود که قانون حامورابی با وضع مواد خاصی درباره مهریه آن را از احکام عقد نکاح تلقی کرده است.

مالیات بر مهریه چیست؟

علاقه زیاد در هنگام ازدواج گاهی اوقات دردسرساز می‌شود و انسان تعهد مالی را قبول می‌کند که قطعاً با شرایط او ناسازگار است. برای مقابله با مشکلاتی که به خاطر این اتفاق رخ می‌دهد قانون مالیات بر مهریه قرار است مصوب شود. در واقع هدف اصلی از تدوین این قانون مقابله با مهریه‌های سنگینی است که امکان پرداخت آن وجود ندارد. بر طبق این قانون زوجین وظیفه دارند بخشی از مهریه توافق شده بین خودشان را تحت عنوان مالیات به دولت بپردازند. هرچه مهریه بیشتر باشد سهم دولت هم بالاتر خواهد بود و طبیعتاً این موضوع می‌تواند خانواده‌ها را از تعیین مهریه سنگین پشیمان کند.

تاثیرات مثبت مالیات بر مهریه

تصویب قانون مالیات بر مهریه مزایای زیادی به همراه داشته است. برای اینکه با این قانون و کاربرد آن در جامعه بیشتر آشنا شویم خوب است این مزایا را با هم مورد بررسی قرار دهیم:

1. اولین مزیت قانون مالیات بر مهریه کاهش روند رسیدگی به شکایاتی است که در این حوزه مطرح می‌شود.به این ترتیب بانوانی که نسبت به مهریه خود شکایتی دارند از مسیر اجرای احکام می‌توانند پرونده خود را پیگیری نمایند و به حقوق خود برسند. در گذشته آنها مجبور بودند برای رسیدن به حق خودشان ابتدا در مرحله بدوی اقامه دعوی کنند و سپس مراحل بعدی را پیگیری نمایند. معمولاً شکایاتی که در گذشته بر اساس مهریه در دادگاه مطرح می‌شده به مراحل تجدید نظر می‌رسیده و گاهی اوقات نتیجه‌ای هم به همراه نداشته است. در حال حاضر هم زمان رسیدگی به پرونده‌ها کوتاه‌تر شده و هم بانوان سریعتر به حقوق خود می‌رسند.
2. این قانون کمک کرده تا برخی افراد از پرداخت بخش عمده مالیات معاف شوند. البته در صورتی که مهریه آنها معقول باشد و از سقف تعیین شده در قانون تجاوز نکند.در مورد نحوه محاسبه مالیات مهریه بعداً توضیحات مفصلی خدمت شما بیان خواهیم کرد. در صورتی که مهریه تعیین شده از محدوده قانونی خارج شود قطعاً مالیات آن باید پرداخت گردد و گاهی اوقات هزینه بسیار زیادی را هم به مالیات دهنده وارد می‌کند.
3. البته مزیت اصلی و مهم‌ترین هدفی که تصویب این قانون به دنبال آن است کاهش مهریه‌های سنگین و پرونده‌هاییکه در دادگاه از آن ناشی می‌شود است. متاسفانه بسیاری از زوجین مهریه‌هایی را توافق می‌کنند که خارج از توان پرداخت زوج است. برخلاف تصور هر دو طرف گاهی اوقات زندگی طبق تمایل آنها پیش نمی‌رود و در هنگام جدایی زوج مجبور است آنچه را تعهد کرده پرداخت کند در حالی که توان آن را ندارد. این قانون کمک می‌کند تا زوجین از تعیین مالیات سنگین خودداری کنند و به یک رقم معقول و منطقی برسند.

نرخ های مالیات بر مهریه

• این مالیات برای تعداد ۱۵ تا ۱۰۰ سکه، ۱.۱ درصد است؛ برای مثال، در صورتی که شما ۱۰۰ سکه به عنوان مهریه تعیین کنید، باید مبلغی به اندازه ۱.۱ سکه را در هنگام عقد به حساب دولت واریز نمایید. این مبلغ با احتساب قیمت ۱۵ میلیون تومانی سکه، چیزی حدود ۱۶ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان خواهد شد.
•  طبق قانون جدید مهریه ۱۴۰۳ ، نرخ مالیات برای ۱۰۱ تا ۲۰۰ سکه، ۲ درصد می باشد. یعنی اگر شما ۲۰۰ سکه به عنوان مهریه تعیین کنید، باید مبلغی به اندازه ۴ سکه به عنوان مالیات بپردازید تا سند ازدواج تان ثبت شود. این میزان با احتساب سکه ۱۵میلیونی حدود ۶۰ میلیون تومان خواهد شد.
• بیش ترین درصد مالیات به کسانی تعلق می گیرد که مهریه های بالای ۲۰۰ سکه ثبت می کنند. میزان مالیات مهریه برای تعداد سکه های بیش تر از ۲۰۰ عدد، ۱۵ درصد تعیین شده است؛ برای مثال، اگر زوجی ۳۰۰ سکه به عنوان مهریه در نظر بگیرند، باید مبلغی به اندازه ۴۵ سکه به عنوان مالیات بپردازند. این مقدار با احتساب سکه ۱۵ میلیونی، چیزی حدود ۶۷۵ میلیون خواهد بود که مبلغ قابل توجهی است.

در صورت تصویب، احتمال تعیین مهریه های بیش از ۲۰۰ سکه بین زوجین تا حد زیادی کاهش می یابد؛ چرا که باید در همان ابتدای کار و برای ثبت سند ازدواج شان، ۱۵ درصد مالیات بپردازند که مبلغ تقریبا سنگینی به خصوص برای مردم عادی است.

حتی پرداخت مالیات مربوط به مهریه های بین ۱۰۱ تا ۲۰۰ سکه هم برای بسیاری از زوجین کار ساده ای نیست. به همین خاطر، می توان انتظار داشت در صورت تصویب قانون مالیات بر مهریه در صحن علنی مجلس، بخش زیادی از مهریه های جدید به زیر ۱۰۰ سکه رسیده و تعداد زوجینی که مهریه شان را تا ۱۴ سکه انتخاب می کنند هم به طور قابل توجهی افزایش یابد؛ در نتیجه، اختلافات خانوادگی که ابتدا به دلیل مهریه ایجاد شده و در نهایت به طلاق منجر می شوند، تا حد زیادی کاهش خواهند یافت.

قانون مالیات بر مهریه۱۴۰۳

پس از مشخص شدن میزان مالیات ثبت مهریه، مطابق قانون مالیات مهریه ۱۴۰۳، می توان با استفاده از فرمول زیر، میزان مالیات تعلق گرفته به هر مقدار مهر را محاسبه نمود که در ادامه، یک مثال نیز جهت روشن شدن نحوه محاسبه این نوع از مالیات، ارائه شده است:

نرخ مالیات × ارزش کل سکه ها ÷ ۱۰۰ = مالیات مهریه

در جریان مذاکرات پیش از عقد ازدواج، توافق می شود که میزان مهریه تعیین شده برای زوجه، تعداد ۳۰۰ سکه باشد. در این صورت، بر اساس قانون مالیات مهریه ۱۴۰۳، میزان مالیات ثبت این تعداد سکه، ۱۵ درصد ارزش سکه ها می باشد. حال، با توجه به نرخ سکه در بازار( با فرض ۱۴ میلیون و ۱۵۵ هزار تومان)، نحوه محاسبه مالیات مهریه برای تعداد ۳۰۰ سکه، به شرح زیر می باشد:

تعداد سکه ها، یعنی عدد ۳۰۰ را در ارزش روز هر سکه، یعنی ۱۴ میلیون و ۱۵۵ هزار تومان، ضرب کرده که عدد ۴ میلیارد و ۲۴۶ میلیون تومان می شود. حال، ۱۵ درصد این مبلغ را محاسبه می کنیم که عدد ۶۳۶ میلیون تومان خواهد شد. در نتیجه، مالیات ثبت مهریه ۳۰۰ سکه، مبلغ ۶۳۶ میلیون تومان می باشد.

مالیات مهریه را چه کسی پرداخت می کند؟

سوال مهمی که در این رابطه وجود دارد، این است که مالیات بر مهریه بر عهده کیست؟ یعنی کدام یک از زوجین باید این مهریه را پرداخت نماید؟ خوشبختانه قانون به خوبی روی این مسئله تمرکز کرده و مالیات مهریه را بر عهده هر دو زوج قرار داده است. یعنی پس از تعیین مهریه و مشخص شدن مالیات آن، هر کدام از زوجین باید به صورت مساوی نسبت به پرداخت این مالیات اقدام نمایند. این موضوع باعث می شود که هم خانواده عروس و هم خانواده داماد ملزم به پرداخت مالیات باشند و تعیین مهریه کم تر برای هر دو خانواده اهمیت پیدا کند.

در صورتی که این مالیات بر عهده یکی از خانواده ها به خصوص خانواده داماد قرار می گرفت، نه تنها امکان حل مشکل مهریه وجود نداشت، بلکه مسئله دشوارتر می شد؛ زیرا داماد هم باید مالیات را پرداخت می کرد و هم مهریه که در نتیجه موجب اعمال فشار زیادی بر روی این فرد و خانواده اش می شد؛

اما اکنون که مالیات مهریه ۱۴۰۳  به صورت مساوی بر عهده هر دو زوج قرار گرفته ، هم این افراد و هم خانواده هایشان اهمیت تعیین مهریه کم تر را به خوبی درک خواهند کرد؛ زیرا خانواده ها احتمالا به سختی راضی خواهند شد فرزندان شان در همان مراحل ابتدایی زندگی، بخش زیادی از سرمایه و پس اندازشان را به عنوان مالیات بپردازند. در حالی که می توانند با این مبلغ بخشی از زندگی شان را سر و سامان داده و پیشرفت کنند. پس می توان طرح مالیات بر مهریه را یکی از طرح های بسیار کاربردی و مفیدی دانست که مجلس در سال های اخیر تصویب می کند.

حق ثبت مهریه چیست؟

قانون مالیات بر مهریه حق ثبت هم نیز دارد. مطابق قوانین رسمی دفاتر اسناد، وجوه و حقوقی که توسط دفاتر اسناد از افراد مراجعه کننده دریافت می‌شود، به چهار دسته تقسیم می‌شوند.
این حقوق و وجوه به شامل حق الثبت، حق التحریر، مالیات و سایر وجوهی که بر اساس دیگر قوانین توسط دفاتر دریافت می‌شوند می‌باشند.

همان‌طور که دیده می‌شود، حق الثبت یکی از حقوق و وجوه مهم است که توسط دفاتر اسناد دریافت می‌شود. این حق با خود به سه دسته تقسیم می‌شود: حق الثبت املاک، حق الثبت اسناد و حق الثبت موارد متفرقه دیگر. حق الثبت اسناد، حقوق و وجوهی است که دفاتر اسناد رسمی به عنوان پرداختی برای تنظیم کنندگان این اسناد دریافت می‌کنند و میزان آن در قانون تعریف شده است.

بدون شک، قبل از اصلاح قانون نحوه اجرای محکومیت‌ های مالی و مهریه، مفهومی که در حقوق کشور ما وجود نداشت، و با عرضه طرح مذکور، خلاف و موافقت‌های متعددی نیز شکل گرفت.

مؤیدان طرح که در تلاش برای تصویب آن هستند، اعتقاد دارند که با تعیین حق الثبت، می توان جلوی پرداخت مهریه های سنگین و ثبت آنها در دفاتر ازواج را گرفت و از این طریق، در طولانی مدت، تعداد زیادی از افرادی که به خاطر عدم پرداخت مهریه، براثر حبس محکوم می شوند، کاهش یابد.

متقابلاً، یک گروه از مخالفان طرح معتقدند که مهریه تنها یک ابزار استفاده شده توسط زنان در کشور ما برای دریافت حقوق مالی و طلاق است.
از دیدگاه این گروه، حذف اجباری این حق از حقوق مالی شوهر، موقعیت حقوقی زن را به خطر می‌اندازد.
بر اساس این نظر، ممکن است از دیدگاه حقوقی، وضعیت زن در جامعه آسیب می‌بیند.

با توجه به طرح مذکور، زمانی که زوجین قصد ثبت نکاح خود را در دفترچه ازدواج دارند، مبلغی با عنوان حق الثبت مهریه بر اساس مقدار مهریه تعیین شده، از زوج و همسر دریافت می‌شود.

رابطه مالیات بر مهریه و سکه

همانگونه که شما هم به خوبی می‌دانید افرادی که سکه خریداری می‌کنند باید مالیات آن را به صورت مستقیم پرداخت کنند. طبیعتاً اکنون برای زوجه این سوال مطرح می‌شود که او علاوه بر مالیات مهریه باید مالیات سکه را هم پرداخت کند یا خیر. اگر زوجه هنگام دریافت سکه مالیات آن را بپردازد دیگر نیازی به پرداخت مالیات مهریه نخواهد داشت. البته اگر او چنین کاری انجام ندهد باید مالیات مهریه را تمام و کمال پرداخت کند. یک حالت دیگر وجود دارد و آن هم فروش سکه‌های ناشی از مهریه می‌باشد. اگر زوجه تصمیم بگیرد مهریه خود را پس از دریافت بفروشد باید مالیات آن را پرداخت کند. البته این چیز عجیبی نیست چرا که او از این کار کسب درآمد کرده و باید مالیات درآمد خود را به صورت مجزا واریز کند.

آیا در قانون جدید مهریه زندان دارد؟

یکی از سوالات مهمی که مردم در رابطه با قانون جدید مهریه دارند، این است که آیا در این قانون هم مهریه زندان دارد یا زندانی شدن مردان به دلیل عدم توانایی مالی جهت پرداخت مهریه به طور کامل حذف شده است؟ همان طور که گفتیم، قانون جدید مهریه ۱۴۰۳  بیش تر بر روی کاهش مهریه با تصویب مالیات تمرکز داشته و سایر شرایط و قوانین مربوطه را هدف قرار نمی دهد.

یعنی این که مرد در ازای عدم پرداخت مهریه زندانی شود یا خیر، کاملا مشابه به زمان قبل از تصویب این قانون بوده و همه چیز با توجه به شرایط تعیین می شود؛ از این رو، ابتدا باید بگوییم که در طرح جدید مالیات مهریه مجلس که در در حال بررسی است، بندی با عنوان عدم زندانی شدن مرد در صورت عدم پرداخت مهریه وجود ندارد. بعد از آن هم باید بدانید که زندانی شدن مرد به دلیل عدم توانایی پرداخت مهریه به شرایط گوناگونی بستگی دارد که در این جا به آن می پردازیم.

زمان تصویب قانون مالیات بر مهریه

هیچکس نمی‌تواند با اطمینان بگوید که قانون مالیات بر مهریه چه زمانی تصویب خواهد شد. البته در مورد اینکه این قانون بالاخره تصویب خواهد شد یا خیر به نظر می‌رسد جواب مثبت باشد. به نظر می‌رسد مسئولین به دنبال راه حلی هستند که تعداد پرونده‌های مرتبط با مهریه در دادگاه‌های کشور را کاهش دهند.

بهترین راه حل موجود برای آنها همین وضع مالیات و اعمال محدودیت در تعیین مهریه خواهد بود. البته قطعاً این قانون هم مانند هر چیز دیگری موافقان و مخالفان خود را خواهد داشت. موافقان تلاش می‌کنند با تعیین این قانون مشکلات عمده جوانان در حوزه ازدواج را برطرف سازند و مخالفان هم نسبت به آینده تعهدی که زوجین به هم می‌دهند نگران هستند. باید منتظر ماند و دید که در آینده قانون مرتبط با مالیات مهریه چگونه تعیین خواهد شد و خانواده‌ها چه واکنشی نسبت به آن خواهند داشت.

انتهای مطلب/آ.ع