تفاوت روانشناس، روانپزشک، روانکار و مشاور؛ رمزگشایی از دنیای تراپیست ها

آیا تفاوت روانشناس، روانپزشک، روانکار و مشاور را می‌دانید؟ در هنگام بروز مشکلات روانی یا سردرگمی در انتخاب مسیر شغلی و تحصیلی، انتخاب متخصص مناسب می‌تواند اولین و مهم‌ترین قدم برای بهبود باشد. روان‌شناسان، روان‌پزشکان، مشاوران شغلی و تحصیلی و روان‌درمانگران هرکدام نقش متفاوتی در حمایت از شما ایفا می‌کنند. شناخت تفاوت‌ها و خدمات این حرفه‌ها به شما کمک می‌کند تا بهترین گزینه را متناسب با نیازهای خود انتخاب کنید.

اگر با چالش‌های روانی مواجه هستید، یک روان‌شناس یا روان‌پزشک می‌تواند شما را در مدیریت استرس، اضطراب یا افسردگی یاری کند. همچنین، اگر در مسیر انتخاب شغل یا رشته مناسب احساس سردرگمی می‌کنید، در این مطلب از تجارت امروز، به بررسی تفاوت‌های این چهار تخصص پرداخته‌ایم تا با آگاهی بیشتر بتوانید بهترین گزینه را برای درمان یا انتخاب مسیر شغلی و تحصیلی با توجه به ویژگی های خود پیدا کنید. با این آگاهی، می‌توانید مسیر زندگی و حرفه‌ای خود را با اطمینان بیشتری آغاز کنید.

تفاوت روانشناس، روانپزشک، روانکار و مشاور

در حوزه سلامت روان، متخصصان مختلفی فعالیت می‌کنند که هرکدام وظایف و مهارت‌های متفاوتی دارند. این متخصصان شامل روانشناس، روانپزشک، روانکاو و مشاور هستند. در ادامه به بررسی توضیح هر یک، ویژگی ها و تفاوت‌های این حرفه‌ها پرداخته می‌شود.

روانشناس کیست؟

روانشناس فردی است که مدرک تحصیلی خود را در رشته روانشناسی از دانشگاه دریافت کرده و متخصص مطالعه رفتارهای شناختی، عاطفی و اجتماعی انسان است. روانشناسان با استفاده از روش‌های درمانی غیر دارویی مانند گفت‌وگو و مشاوره، به بهبود سلامت روان مراجعان کمک می‌کنند.

روانشناسان در زمینه‌های زیر تخصص دارند:

• تشخیص و درمان: روانشناسان رفتارها و احساسات ناسالم را تشخیص داده و به درمان آن‌ها می‌پردازند.
• روان‌درمانی: استفاده از روش‌های مختلف مانند روان‌درمانی شناختی-رفتاری (CBT)، طرحواره‌درمانی و رفتار درمانی دیالکتیک (DBT).
• حل مشکلات رایج: کمک به افرادی که از مشکلاتی مانند افسردگی، اضطراب، عصبانیت، سوگ و فقدان، یا سردرگمی شغلی رنج می‌برند.

ویژگی روانشناس:

• دارو تجویز نمی‌کند.
• بر تغییر الگوهای فکری و رفتاری از طریق جلسات گفت‌وگو تمرکز دارد.
• دریافت مجوز فعالیت از سازمان نظام روانشناسی و مشاوره.

روانپزشک کیست؟

روانپزشک، پزشکی است که در حوزه سلامت روان تخصص گرفته و می‌تواند دارو تجویز کند. این متخصصان با بررسی علائم جسمی و روانی، بیماری‌های روانی را تشخیص داده و درمان‌های دارویی یا دیگر روش‌های پزشکی را پیشنهاد می‌دهند. تمرکز اصلی بر کاهش علائم بیماری با استفاده از دارو و سایر روش‌های پزشکی است.

روانپزشکان در موارد زیر فعالیت می‌کنند:

• درمان بیماری‌های روانی شدید: مانند اسکیزوفرنی، اختلال دوقطبی، افسردگی حاد و اختلالات خوردن.
• دارودرمانی: تجویز داروهای روانپزشکی برای کاهش یا از بین بردن علائم بیماری.
• درمان‌های پیشرفته: مانند rTMS (تحریک مغناطیسی مغز) و شوک‌درمانی (ECT) برای بیماری‌های مقاوم به درمان.

ویژگی روانپزشک:

• پزشک متخصص است.
• می‌تواند بیمار را برای بستری در بیمارستان اعصاب و روان ارجاع دهد.
• مجوز فعالیت خود را از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی دریافت می‌کند.

روانکاو کیست؟

روانکاو یکی از متخصصان حوزه سلامت روان است که از روش روانکاوی، بر اساس نظریات زیگموند فروید، برای درمان استفاده می‌کند. روانکاوی یک نوع گفت‌وگو درمانی عمیق است که بر تحلیل ضمیر ناخودآگاه و تجربیات دوران کودکی تمرکز دارد و معتقد است که ریشه بسیاری از مشکلات روانی در این بخش نهفته است. هدف، کشف و تحلیل این ناخودآگاه برای حل مشکلات ریشه‌ای است.

روانکاوی به افراد زیر کمک می‌کند:

• کسانی که احساسات منفی، افکار مخرب و ناسالم دارند.
• افرادی که از سوگ، فقدان یا شکست در روابط رنج می‌برند.
• کسانی که مشکلات هویتی یا جنسی دارند.
• افرادی که تصمیم‌گیری‌های دشوار دارند یا دچار سردرگمی‌های شخصی هستند.

روش‌های روانکاوی:

• تداعی آزاد: بیمار هر آنچه در ذهن دارد، بدون سانسور بیان می‌کند تا احساسات سرکوب‌شده آشکار شوند.
• تحلیل خواب: تعبیر رویاها برای شناسایی افکار و احساسات ناخودآگاه.
• تفسیر روایت‌های زندگی: بررسی خاطرات گذشته برای درک عمیق‌تر از مشکلات.

ویژگی روانکاو:

• دوره‌های تخصصی روانکاوی را زیر نظر یک روانکاو ارشد گذرانده است.
• درمانی طولانی‌مدت و گاه چند ساله ارائه می‌دهد.

مشاور کیست؟

مشاور فردی است که به مراجعان در حل مسائل روزمره کمک می‌کند. برخلاف روانپزشک یا روانشناس، مشاور معمولاً با اختلالات پیچیده روانی سروکار ندارد و تمرکز اصلی او بر حل مسائل و ارائه راهکارهای عملی تمرکز دارد. معمولاً از رویکردهای کوتاه مدت و مسئله محور استفاده می‌کند و به افراد کمک می‌کند تا با چالش‌های زندگی خود به شکل موثرتری مقابله کنند.

مشاور در زمینه‌های زیر فعالیت می‌کند:

• حل تعارضات خانوادگی یا شغلی.
• ارائه راهکارهای تربیتی و رفتاری.
• کمک به مراجعان در تصمیم‌گیری‌های دشوار.

ویژگی مشاور:

• بر رویکردهای حمایتی و راهنمایی متمرکز است.
• معمولاً در موارد غیر حاد روانی فعالیت می‌کند.

تراپیست کیست؟

یک اصطلاح چترگونه است که به هر کسی که خدمات درمانی (therapy) ارائه می‌دهد، اطلاق می‌شود. این شامل انواع مختلف متخصصان سلامت روان و حتی برخی از متخصصان در حوزه‌های دیگر مانند فیزیوتراپی یا گفتاردرمانی نیز می‌شود.

• همه روانشناسان، روانپزشکان و روانکاوان “تراپیست” هستند.
• همه “تراپیست‌ها” لزوماً روانشناس، روانپزشک یا روانکاو نیستند.

بنابراین، وقتی با اصطلاح “تراپیست” مواجه می‌شوید، مهم است که مشخص کنید منظور دقیقاً چه نوع تخصصی است. برای مثال، اگر کسی بگوید “من به یک تراپیست مراجعه می‌کنم”، این می‌تواند به معنای مراجعه به یک روانشناس، روانپزشک، روانکاو یا حتی یک مشاور باشد.

تفاوت روانشناس، روانپزشک، روانکاو و مشاور

چه زمانی به کدام متخصص مراجعه کنیم؟

• روانشناس: برای مشکلات رفتاری، اضطراب، افسردگی خفیف، مدیریت استرس یا چالش‌های بین‌فردی.
• روانپزشک: در موارد بیماری‌های روانی شدید مانند اسکیزوفرنی، اختلال دوقطبی یا زمانی که روان‌درمانی به تنهایی کافی نیست.
• روانکاو: برای درمان عمیق و طولانی‌مدت مشکلات ریشه‌ای یا زمانی که احساس می‌کنید ناخودآگاه شما بر رفتارهایتان تاثیر می‌گذارد.
• مشاور: در مواقعی که به راهنمایی برای حل مسائل ساده و غیربحرانی نیاز دارید.

کلام آخر