تفاوت چک صیادی و معمولی؛ کدام امن‌تر است؟

چک صیادی چیست؟

چک صیادی نوعی چک بانکی است که از سال ۱۳۹۶ با راه‌اندازی سامانه صیاد توسط بانک مرکزی ایران معرفی شد. هدف اصلی این سامانه، یکپارچه‌سازی فرآیند صدور چک، افزایش اعتبار آن و کاهش تخلفات مرتبط با چک‌های بانکی بود. در این سیستم، صدور، انتقال و دریافت چک‌ها تنها از طریق ثبت در سامانه صیاد امکان‌پذیر است.​

چک معمولی چیست؟

چک معمولی یا چک غیرصیادی یکی از ابزارهای رایج پرداخت در سیستم بانکی ایران است که قبل از راه‌اندازی سامانه صیاد توسط بانک‌ها صادر می‌شد. این نوع چک، ابزاری اعتباری است که به دارنده آن این امکان را می‌دهد تا مبلغ درج‌شده روی چک را در تاریخ مشخص از حساب صادرکننده دریافت کند. با اینکه چک معمولی همچنان در برخی معاملات مورد استفاده قرار می‌گیرد، اما به‌تدریج جای خود را به چک‌های جدیدتر و امن‌تر مانند «چک صیادی» داده است.

تفاوت چک صیادی و معمولی

در ادامه به ۵ تفاوت اصلی بین چک صیادی و معمولی خواهیم پرداخت.

۱. ساختار و فرآیند صدور

• چک صیادی:
  توسط سامانه یکپارچه صیاد (صدور یکپارچه الکترونیکی دسته‌چک) تحت نظارت مستقیم بانک مرکزی صادر می‌شود. فرآیند صدور، ثبت و انتقال آن کاملاً دیجیتالی و قابل ردیابی است.

• چک معمولی:
  توسط شعب بانک‌ها و به‌صورت سنتی صادر می‌شود. نظارت متمرکز و یکپارچه‌ای در فرآیند صدور آن وجود ندارد و سیستم صدور بین بانک‌ها متفاوت است.

۲. ویژگی‌های امنیتی و ظاهری

• چک صیادی:

  • طراحی یکپارچه با رنگ غالب بنفش یا صورتی.

  • دارای کد یکتای ۱۶ رقمی (شناسه صیادی) در قسمت بالای چک.

  • عبارت هشدار قانونی: «کارسازی این چک منوط به ثبت صدور، دریافت و انتقال آن در سامانه صیاد است».

  • چاپ بر روی کاغذ واترمارک مولتی‌تن با علائم ضدجعل (مانند لوگوی چاپخانه دولتی).

• چک معمولی:

  • طراحی و رنگ متفاوت بر اساس بانک صادرکننده.

  • فاقد شناسه صیادی و ویژگی‌های امنیتی پیشرفته.

  • بدون بارکد، واترمارک یا هشدار قانونی خاص.

۳. ثبت، انتقال و قابلیت استعلام

• چک صیادی:

  • صدور، دریافت و انتقال فقط از طریق سامانه صیاد ممکن است.

  • اطلاعات هویتی صادرکننده و گیرنده باید در سامانه ثبت شود.

  • گیرنده می‌تواند پیش از پذیرش چک، با استفاده از کد صیادی، وضعیت اعتباری صادرکننده را استعلام کند.

  • غیر قابل انتقال در وجه حامل و صرفاً با ثبت انتقال به شخص جدید ممکن است.

• چک معمولی:

  • فاقد سامانه متمرکز ثبت است و انتقال با پشت‌نویسی (ظهرنویسی) امکان‌پذیر است.

  • قابل صدور در وجه حامل.

  • امکان بررسی اعتبار صادرکننده فقط به‌صورت سنتی یا از طریق آشنایان و منابع شخصی وجود دارد.

۴. اعتبار، امنیت و پیگیری قانونی

• چک صیادی:

  • دارای اعتبار بالا به دلیل اتصال به سامانه مرکزی بانک مرکزی.

  • کاهش قابل‌توجه چک‌های بلامحل، جعلی و بدون پشتوانه.

  • پیگیری‌های حقوقی سریع‌تر و ساده‌تر به دلیل وجود سوابق دیجیتال و اطلاعات ثبت‌شده.

• چک معمولی:

  • ریسک بالای صدور چک بلامحل یا جعلی.

  • فرآیند دشوارتر و طولانی‌تر برای پیگیری حقوقی در صورت برگشت چک.

  • فقدان ابزارهای کنترلی و استعلام رسمی باعث کاهش اعتماد در معاملات بزرگ می‌شود.

۵. کاربردها و توصیه‌ها

• چک صیادی:

  • مناسب برای معاملات مهم، خرید و فروش‌های پرمبلغ، دریافت وام و استفاده به‌عنوان ضمانت‌نامه.

  • توصیه‌شده برای محیط‌های رسمی و حقوقی.

• چک معمولی:

  • مناسب برای معاملات خرد و روزمره.

  • به دلیل نبود قابلیت‌های کنترلی، در معاملات حساس پیشنهاد نمی‌شود.

مزایای استفاده از چک صیادی

• افزایش امنیت معاملات: با ویژگی‌های امنیتی پیشرفته و الزام به ثبت در سامانه صیاد، احتمال جعل و سوءاستفاده کاهش می‌یابد.​

• شفافیت مالی: امکان استعلام وضعیت اعتباری صادرکننده چک قبل از پذیرش آن، به افزایش شفافیت در معاملات کمک می‌کند.​

• کاهش چک‌های برگشتی: با نظارت بانک مرکزی و الزام به ثبت در سامانه، تعداد چک‌های برگشتی کاهش یافته است.​

• سهولت در دریافت وام: چک صیادی می‌تواند به‌عنوان ضمانت برای دریافت وام مورد استفاده قرار گیرد، بدون نیاز به ضامن سنتی.​

• امکان پیگیری قانونی سریع‌تر: در صورت بروز مشکل، فرآیندهای قانونی برای پیگیری و وصول مطالبات ساده‌تر و سریع‌تر انجام می‌شود.

مزایای چک معمولی

• • سهولت در صدور و انتقال: برای استفاده از چک معمولی، نیازی به ثبت در سامانه یا طی مراحل دیجیتال نیست. تنها نوشتن و امضای چک کافی است.

  • رایج در بازار سنتی: همچنان بسیاری از کسب‌وکارهای کوچک و سنتی، به دلیل ناآشنایی با سامانه صیاد، از چک معمولی استفاده می‌کنند.

  • عدم نیاز به احراز هویت دیجیتال: فرآیند پیچیده‌ای مانند ثبت نام در سامانه صیاد برای صدور یا انتقال چک وجود ندارد.

انتهای مطلب/ ن.پ