زندگی نامه شیخ صدوق به همراه اقدامات وی

به گزارش تجارت امروز؛ شیخ صدوق در طول زندگی خود علم ودانشی را که داشته به شاگردان خود منتقل کرده است. این شیخ در علوم مختلف دانش زیادی داشتند که اقدامات زیادی نیز در راستای دانش و اسلام داشته اند.

زندگینامه شیخ صدوق

محمد بن على بن حسین بن بابویه قمى، مشهور به«شیخ صدوق»، در سال ۳۰۵ هجرى قمرى، در خاندان علم و تقوى، در شهر قم دیده به جهان گشود.(سالهاى ۳۰۶ و ۳۰۷ نیز براى ولادت شیخ ذکر شده است)

شیخ طوسی فرمودند کهش یخ صدوق صاحب فرزند نمی شدند و از طوسی خواسته اند برای او دعای شفاعت کنند تا بلکه حاجت روا شوند. و ازدواج وی با دختر عموی خود بوده است.

پس از گذشت مدتى از ناحیه آن حضرت این گونه جواب رسید:«تو از این همسرت صاحب فرزند نخواهى شد؛ ولى به زودى کنیزى دیلمیه نصیب تو مى‌شود که از او داراى دو پسر فقیه خواهى گشت.»

شیخ صدوق نیز، جریان ولادت خود را که با تقاضاى کتبى پدرش از محضر امام زمان عجل الله تعالى فرجه و دعاى آن حضرت بوده، در کتاب‌کمال الدین به صورت حدیث آورده و مى‌افزاید:

هرگاه ابو جعفر محمد بن على الاسود مرا مى‌دید که براى فرا گرفتن علم و دانش به محضر استاد مى‌روم به من مى‌فرمود:«این میل و اشتیاق به علم و دانش که در تو وجود دارد مایه شگفتى نیست؛ زیرا تو به دعاى امام زمان عجل الله تعالى فرجه الشریف متولد شده‌اى.

اصل و نسب شیخ صدوق

پدر شیخ صدوق، علی بن حسین بن بابویه قمی، جز فقهای بزرگ زمانه خود بود. بنا به این دلیل شیخ صدوق به دننباله رو پدر تبدیل به فردی عاقل و فاضل شده بود.

در آن روزگار، با آنکه عالمان و محدثان بسیارى در قم مى‌زیستند، پرچم هدایت و مرجعیت فتوا بر دوش این عالم عابد و محدث زاهد و صاحب کرامات، یعنى على بن بابویه(پدر شیخ صدوق) بوده است.
او دکه‌اى کوچک در بازار قم داشت که از راه کسب و تجارت و در نهایت زهد و عفاف، امرار معاش مى‌کرد و ساعاتى از روز را نیز در منزل خود به تدریس و تبلیغ احکام و نقل روایات مى‌پرداخت.

اساتید شیخ صدوق

وی در شهرهای مختلف نزد مشایخ و حفاظ بسیاری از ائمه حدیث و غیر آنها، به فراگیری علم پرداخته که شمارشان به ۲۶۰ نفر می‌رسد. برخی از مشایخ وی از این قرارند:

احمد بن علی بن ابراهیم بن هاشم قمی
احمد بن محمد بن عیسی
پدرش علی بن حسین بن موسی بن بابویه قمی
محمد بن حسن بن احمد بن ولید قمی
محمد بن موسی بن متوکل

دیدگاه کلامی که شیخ صدوق داشت

شیخ صدوق دیدگاه کلامی خود را حدیث‌گرای قم می دانست. شیخ معتقد بود که انسان همواره نیازمند حجت الهی در زندگی است تا با کمک و راهنمایی این امور الهی زندگی را بگذراند.

گفته شده وی در هیچ یک از آثار خود به صورت مستقل به بحث عقل نپرداخته است. شیخ صدوق با استناد به روایات، بحث و جدل در باب ذات خدا را جایز نمی‌داند و با الهام از روایات ضدتشبیهی، هیچ نوع شباهتی بین خدا و مخلوقات قایل نیست و تمام صفات مخلوق را از خداوند نفی کرده است.

دیدگاه شیخ صدوق به ائمه

از دیدگاه صدوق، پیامبر(ص) و امامان(ع) برترین و محبوب‌ترین مخلوقات خداوند هستند و خداوند، جهان را به خاطر آنها آفریده است. وی امامان را همانند پیامبران(ع)، معصوم می‌دانست؛ اما قائل به سهو النبی(ص) بود و انکار آن را غلو می‌دانست. برخی، شیخ صدوق را محدثی عقل‌گرا دانسته‌اند که به جای استدلال، از روایات بهره می‌برد؛ اما لابلای مطالب خود به استدلال عقلی نیز توجه داشت.

آثار شیخ صدوق

مجوعه تالیف شیخ به ۳۰۰ مورد می رسد که ما در این قسمت تا حدودی به سعی کردیم بخشی از آثار وی را نام ببریم. که شامل :

• التوحید
• کتاب النبوه
• إثبات الوصیه لعلی(ع)
• اثبات النص علی الائمه(ع)
• عیون اخبار الرضا(ع)
• علل الشرائع
• ثواب الأعمال و عقاب الأعمال
• معانی الاخبار
• الخصال
• الامالی
• الاعتقادات
• صفات الشیعه
• دلائل الأئمه و معجزاتهم علیهم السلام‏
• المقنع فی الفقه
• المعرفه فی فضل النبی و أمیر المؤمنین و الحسن و الحسین علیهم
• السلام
• کتاب الفرق
• کتاب خلق الإنسان
• کتاب الغیبه
• الرساله فی أرکان الإسلام.

روش زندگی شیخ صدوق

شیخ صدوق در قم پرورش یافت و ۲۰ سال با پدرش زندگی کرد و از وی و دیگر علمای قم دانش آموخت و سپس به درخواست اهل ری بدانجا رفت. مدتی در آنجا بود و سپس با اجازه حاکم آنجا رکن الدوله بویهی برای زیارت امام رضا(ع) به مشهد رفت و در بازگشت در نیشابور ساکن شد و بزرگان آن شهر از دانش او بهره گرفتند.

بدین طریق او با خروج از قم به ری، استرآباد، جرجان، نیشابور، مشهد، مرو، سرخس، ایلاق (بلخ)، سمرقند، فرغانه، بلخ، همدان، بغداد، کوفه، فید، مکه و مدینه مسافرت کرد.

وفات شیخ صدوق

وی در سال ۳۸۱ق با بیش از هفتاد سال سن در ری درگذشت. قبر او در قبرستان ابن بابویه است. عمارت قبر وی در زمان فتحلی شاه بازسازی شد و تجدیدهایی روی این عمارت انجام شد.

پیش از این تاریخ، قبر او در اثر سیل شکافته شد و آشکار شدن جنازه سالم وی پس از گذشت قرن‌ها مایه حیرت همگان شد. مرحوم آقا علی حکیم از کسانی است که در رساله سبیل الرشاد فی علم المعاد می‌گوید: خودش بدن سالم شیخ صدوق را در این حادثه دیده است.

انتهای مطلب/آ.ع