بهینه سازی مصرف انرژی؛ راهی که اروپا رفت و جواب گرفت

بهنه سازی مصرف انرژی بی شک تنها راه پیش روی ما در غیاب سرمایه گذاری های کلان برای توسعه میادین گازی و ساماندهی نیروگاه ها و صنایع پر مصرف است. این راه پیش از ایجاد آگاهی در مردم، نیاز به باور مسئولین برای سیاست گذاری هدفمند بروی روش ها و تکنیک های بهینه سازی و کاهش مصرف انرژی در کشور دارد.

اروپایی هم همین مسیر را رفته اند. وضعیت مصرف انرژی در ایران مشابه وضعیت چهار دهه قبل اروپاست. آنها البته منابع غنی انرژی و گرمای تابش خورشید در بیشتر ایام سال را به مانند ما نداشتند و باید به فکر آینده ای نامعلوم در سایه نبود سوخت می بودند.

گام اول آنها در این مسیر آموزش مشاوران بخش انرژی بود؛ سایت اینترنتی تعاملی برای شهروندان تدارک دیدند که در بخشی از آن، هر شهروندی می تواند برای واحد مسکونی یا ساختمان خود یک سری پارامترهایی را وارد و محاسبه کند که چگونه می تواند بهینه سازی مصرف انرژی را انجام دهد. در ادامه جایزه جهانی تعریف شد تا پروژه های واقعا زبانزد و قوی از سوی بنیاد جهانی انرژی جایزه دریافت و عنوان پادشاه پایداری در مصرف انرژی را کسب کنند.

در گام دوم فرهنگ سازی در میان مردم دنبال شد؛ چراکه باور عمومی در مسیر کاهش مصرف انرژی این بود که نبود اگاهی در میان مردم عامه تمامی سرمایه گذاری های تکنیکی برای اعمال روش های مدرن در کاهش مصرف را بی ارزش می کند. در واقع حتی اگر بهترین فناوری ها را در اختیار داشته باشید، اما مردم ندانند چگونه از آنها استفاده کنند و به چه دردی می خورند، فایده ای ندارد.

گام های مطالعاتی و پژوهشی بروی انرژی های تجدیدپذیر هم همزمان برداشته شد و اکنون اروپا شاهد تحولی شگرف است؛ نزدیک به چهار دهه قبل میزان مصرف انرژی در هر متر مربع زیربنا دست کم ۲۵۰ بود و اکنون این عدد در اروپا به زیر ۵۰ رسیده است.

در یک نمونه آلمان را می توان بررسی کرد؛ دولت آلمان کاهش ۳۰ درصدی سرانه مصرف انرژی را تا سال ۲۰۳۰ (در مقایسه با ۲۰۰۸) به عنوان هدف بهره‌وری انرژی کشور برای سال ۲۰۳۰ تعیین کرده است. سرانه مصرف انرژی قرار است تا سال ۲۰۵۰ به نصف برسد. دولت فدرال با برنامه اقدام ملی برای بهره‌وری انرژی (NAPE) ، استراتژی جامعی را برای دستیابی به این هدف طراحی کرده است.

برنامه اقدام ملی برای بهره‌وری انرژی (NAPE) ابزاری مهم برای هدایت سیاست بهره‌وری انرژی در آلمان است که جهت گیری استراتژیک سیاست بهره‌وری را تعریف می‌کند. در چارچوب سیاست بهره‌وری انرژی سه هدف گذاری صورت گرفته است:

• پیشبرد بهره‌وری انرژی در ساختمان‌ها،
• پایه گذاری بهره‌وری انرژی به عنوان مدل کسب و کار
• افزایش مسئولیت فردی در بهره‌وری انرژی

یکی از برنامه ریزی های دولت آلمان برای کاهش سرانه مصرف انرژی، اعمال تغییرات ساختاری گسترده‌ای در بخش تولید و کاهش چشمگیر مصرف توسط مصرف کنندگان نهایی بود. بعنوان نمونه در یک گام بررسی شد که با جایگزینی نیروگاه‌های هسته‌ای و زغال سنگ با انرژی‌های تجدیدپذیر، سرانه مصرف انرژی در بخش تولید تا بیش از نصف کاهش پیدا می‌کند. بر اساس این برنامه ریزی، سرانه مصرف انرژی در بخش برق آلمان در سال ۲۰۳۰ در مقایسه با ۲۰۰۸ حدود ۷۰۰ تراوات ساعت کاهش خواهد یافت.

ارتباط تنگاتنگی میان برنامه اقدام ملی برای بهره‌وری انرژی (NAPE) و پیاده سازی اهداف کشور در زمینه کاهش تغییرات اقلیمی‌برای سال ۲۰۳۰ وجود دارد. اکثریت قریب به اتفاق اقدامات سیاسی و ابزارها برای کاهش مصرف سوخت در عین حال منجر به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای نیز می‌شود.

این یعنی استراتژی آلمان برای بهینه سازی مصرف مبتنی بر اصول توسعه پایدار و حافظ محیط زیست است. راهبرد بهینه سازی مصرف انرژی در آلمان در این بخش ها همزمان و هماهنگ پیش می رود:

• بهبود کارایی انرژی ساختمان‌های موجود
• بهبود کارایی در صنعت، تجارت و خدمات
• بهبود کارایی در ترابری
• بهبود کارایی در صنعت کشاورزی

برای نمونه سیاست گذاری این کشور در بخش ساختمان با هدف بهبود کارایی انرژی را بررسی می کنیم: در سال ۲۰۱۶ مصرف نهایی سالانه انرژی در بخش ساختمان، که حدود دو سوم آن مربوط به بخش ساختمان و حدود یک سوم آن مربوط به فرآیندهای صنعتی و تجاری بود، ۸۹۸ کیلووات ساعت بوده که حدود ۳۵.۹ درصد کل مصرف نهایی انرژی آلمان را تشکیل می‌داد. طبق قوانین آلمان جهت مهار تغییر اقلیم برای سال ۲۰۳۰، بخش ساختمان تنها مجاز به انتشار معادل ۷۰ میلیون تن گاز دی اکسید کربن است. علاوه بر این، هدف آلمان دستیابی به سهم ۲۷ درصدی انرژی‌های تجدیدپذیر در مصرف نهایی انرژی در بخش گرمایش و سرمایش می‌باشد.کاهش انتشار غیرمستقیم گازهای گلخانه‌ای در تولید مصالح و قطعات ساختمانی و فناوری سیستم‌ها، ترویج استفاده از مصالح ساختمانی با مصرف بهینه انرژی، تخریب بخش‌هایی از ساختمان و بازیافت مصالح ساختمانی از راهبردهای بهینه سازی مصرف انرژی در ساختمان‌های این کشور است.

این تجربیات هم اکنون در کشوری فاقد منابع غنی انرژی در جریان است و نتیجه بخش بوده و هدف گذاری تا ۲۰۳۰ نیز یک هدف گذاری معقول، در بازه زمانی میان مدت و کاملا در دسترس است. حال سوال اینجاستن که چرا با وجود تجارب موفق در کشورهای اروپایی، ما در مسیر بهینه سازی مصرف انرژی با چشم انداز کاهش مصرف، افزایش تولید و توانیابی صادراتی، پیش نمی رویم؟ این مسیر هموارتر و قابل دسترس تر از توسعه زیرساخت های تولید انرژی و تحمیل هزینه های سنگین به ساختار اقتصادی کشور است. همگام با پیشروی در این مسیر، تمرکز بر جایگزینی انرژی های تجدیدپذیر، می تواند ایران به قطب صادرات انواع انرژی در جهان تبدیل کند.

انتهای مطلب